vendredi 16 mai 2014

MUT A SÔNI

Di nla kal le hala a yé mut a niñ nyetama, mut a mboñ mam ma mbénge nye nyetama, mut nu a nhee bé mahôla ma mut nyekinye to nye a nti bé mut mahôla i ke bisu. Mut a sôni a yé mut  a nnima, jam li mut mumpe li ntéénga bé nye.
Mut a sôni b’a hala a yé ngim niñ? B’a i yé ntéyak le mut a niñ nyetama ? Yom di nyi, yo ini le, mut a nje njék ndi mut a nje bé loñ. Hala wee mut a niñ i ngim ndap bôt, i ngim litén, i ngim loñ i ke bisu. Hala a nkobla le ndap yé bôt i mbat nye ngim mam le a nlama boñ, litén jé li mbat nye mgim mam le a nlama boñ, loñ yé i mbat nye ngim mam le a nlama boñ i ke bisu. Man mee a nyi le woo wada u nkañ bé jomb. A yik ki le, isoñ a yék, weg u yék. Inyuu hala nyen mut a nla bé niñ nyetama, a nla ndigi ôm minkañ ingéda a niñ ni bilôg bisañ, mawanda mé i ke bisu.


   
Yaôndé, 05 mpuye 2014

NKAM PONDI PONDI




NSON

Nson u yé kii ? Inyu kii mut a nsal ? B’a mut nyetama nyen a nsal?

Libag li man mee li ñunda nseñ i nson. Nseñ i nson i bé lôô ndugi i yigil. Nseñ i yigil i bé minson mi môô, le yaani a noñ i jam weg u salag. Nson u mut binam u mbôdôl ni bisélél a ñôô. Mut binam a nsal inyu i yônôs ngôñ yéé. Nson u nhôla mut i ba kunde ni i njel ini le, a nla je, a nla haba mbod ni bitamb, a nla tibla, a nla ôô bisélél gwé, a nla bot mboda i ke bisu. Nson u mboñ mut le a nwas libag li mange. Jon u nog le nson u yé nyonyo mahoñ. Hala wee i ngéda u mbumbul nyen u nyi line li nson. Kikii nson u tabé bun, jon man mee a bi bot i yom ini le yum, inyule mut wada a nla bé nson wokiwo ibale bo, bôt béé ba libôg ba nhôla bé nye. Hala a mpamna i ngaba nson, i yi libog nson. Hala a nhôyôs nson mut a nsal. Yag bisélél mut a ñôô, bi nla hôla nye i nson wéé, bi salag ki nson u mut, i ngim ma ngéda.

I ngéda mut a nsal, yag boña wéé a nsal, boña wéé a nkônde yi ni tééda mam ma mondo. I ngéda mut a nsal, a ngwélél i gwom bi yé libag li mbog bihégél inyu i bañ i gwom a ntehe le, bi yé nye nseñ inyu niñ yéé. Mut a nhelel libag li mbog bihégél kikii hihéga, mut a ngwélél bumb inyu i ôô nkwade, hisoo i ke bisu. Kikii mut a nhelel libag li mbog bihégél, hala ki nyen yag nson u nhelel libag li mut i pes nyuu yéé, pék ni yi yéé, ngôñ yéé i ke bisu.

Ngim binuga i nsal. Ngim dinuni i nla oñ jumbul ndi i nla habé sal nson umpe inyu i yônôs ngôñ yap. Nlélém kikii libôblaga ni nyôi, bi nyi ndigi sal nson wada, ndi to i heñel wo, bi nyi be. Kikii di ntehe le mut inyu sal a nlama yi gwélél libag li mbog bihéégél, hala ki nyen nson u gwal liada i pôla bôt. Jon nkol ni môô i gwep. Iloa ngim bôt i bé minlimil mi bôt bape. Ba bé sal inyu isañ wap nson. Hanano, u gwé biiñngin, nyoo nyen bilépla bi nsal, ndi nwet iñngin a nsaa bo le kikii sôñ i yé i mal, le i ngéda ba mal sal ngim nson i ke bisu.

Nson u nla lona gwét ni i njel ini le, i mut a gwés ba kunde, a ngwés le nson wéé u hôla i yônôs ngôn ni sômbôl yéé. I ngéda ini mut numpe a ntuga nye i bumbul i yom a nsal tole a ntuga nye i yônôs ngôñ yéé ni njel nson, sañ i nla juba i ke i pam i gwét. I yom i, yon di ntehe I pôla biloñ. Ngim biloñ i ngwés le, biloñ bipe bi séélag bo, ndi bo, ba pôdôg bo i nson wap. Jon u nog le bana ba hemek toñ, bana ba humlag mamañ. Biloñ bini bi ngwés kahap biloñ bipe i ngii miño, inyu i boñle, ba yégla libag li mange. Bon ba tamb we nson woñ, bon ba nkal we i yom u nlama sal ni kikii u sal. Mut kôba nyen a bi kal le: nsébla u noñ nneebe. Ibale bo ndi u ngwés ba kunde ni nson u nsal, u yi ni le, bisai bi noñ mange manôgla. Kul nye sañ i bôag bañ, me tep i wem. Jon a légég u jek, a hol u je kuunjañ. I ngéda mut a nyéñ le bilôg bisañ bi ba kunde, hala wee a nsal nson Hilôlômbi. Jon u nlama sal le u bagal bañ i yom Hilôlômbi a bi mma.



Yaônde, 17 biôôm 1999
NKAM PONDI PONDI
                                                        http://antoinepondipondi.blogspot.com 


     

ANE I MONI NI MONI ANE

Di nla kobol ane i moni ni kal le ngim bôt i mbégés ni ti nhat mut lipém. Hala wee ba mbénge bé i het moni nu a nlôl, ba mbénge bé libak li mut, bilém gwé i ke bisu. Jon u nok le : mut moni a net nkaa lama. U nogok ki le : i maange a bééga hikamba hi nyik nyen ngwo i noñ. Hala wee bôt ba ngwés mut a gwé tjom, moni nyen a nyidis mut i ane i moni. Hala a yé nlélém ni biloñ.
Di nla kobol moni ane ni kal le hala a yé moni mut a nkôs noñnaga ni tel yé i ane. Hala wee ane i nla bok mam i nya i yéle u kôli ni libim li moni inyuu i sal nson woñ ikété telepsép ni nson i loñ i mbéda we. Jon u nok le: nkol ni môô i gwep. Ndi mut numpe tole ngim bôt i nla nip moni mi loñ inyuule tel yé tole tel yap i nti bo njel i gwélél moni mi ane. Jon i mut nunu to i ngim bôt ini moni ane a nhôla bo i ba minhat mi bôt.
Mut a nhémle Hilôlômbi a ta bé nkol moni, a nyi le a nlama saa mut a nsélél nye. Jon u nok le: ba njôwa bé hu njé ni matai. Mut a nhémle Hilôlômbi a nyi le a nlama saa pil wé ingéda ba nkôle nye moni. Jon u nok le : to u nkap bé, u tjak mapil. Mut a nhémle Hilôlômbi moni mi nyilis bé nye jôñ. Jon u nok le: Hônd Tulak a hôô lihat, a bôm lingo li kul. Mut nu moni nyen a ñane, a njôp i manjel matjiba. A mbénge bé yom ipe ndigi moni. U handab nye i njel a nkuhul moni, a nol we to tjé nwa wé to man wé. A neebe ki i jôp manjel mabe momasôna a nkuhul moni, nyen a nkal le moni a gwé bé njiñ, to njañ yé mut a nyi bé. Jon inyuu linjañ li moni, a njôb bibase bi be, a kenek bisume, a témék bôt i nuñul bihés i ke bisu. Lisuk jé li yé ndigi tjiba, to a nyék soso mbai i njôp i put. Mut a nla bé yén mu.
Inyuu hala nyen hikii mut a nlama yéñ le a niñ longe niñ. Jon u nok le: kul nye hikii mut a kéénege bot i ntel wé.  
Masoda ni nu a nkil hi kokok.

Yaônde, 12 matôp 2014
Nkam Pondi Pondi






MAN KAA A NOGA HEE, WEE A MBADA

Di nla kobol i ngén ini ni kal le hala a yé mut a nyéñ njômbi i yi mam, njômbi i  nok mam, njômbi i tehe mam i ke bisu. Mu i njel i  nyen mut a ngwés ba ngwélés a nlama yén inyuule yéñ ndi wa léba. Mam ma niñ ma ñane mut le a nlama yéñ ndi to a ñôô bisélél gwé, a mbañ bee gwé, a nsal bijek gwé, a mboñ nyunga yé i ke bisu. U nla bé yi mut  numpe ibale bo ndi u nyéñ  bé i yi nye i pes  libak jé, lem yé i  ke bisu. Hala a yé i  nlélém  inyuu biloñ . Mut a nla bé  niñ iketé nsañ ibale bo ndi a nyéñ bé yi i bôt bo ni nye ba yé libôk.Mut  a nlama sélés boña   wé inyuule yi yon i yé mut . Ingéda u nyéñ hala   a hôla we le u kwo bañ i bee, u boñ  bañ ngandag dihôha i ke bisu. Hala a kônde ti we yi ni pék.  Mut a ngwés   bé  le mam ma puhe nye  a nyéñ i yi mam jon u nok le : nwaa  njal i  ba gwel Nyobe Libii li Bilong, i  ada nye a nha nkôm likabô i juu. U nogok ki le :  ba kal Nségbe Buduk  le  lilok li nlo mu i njel, ba nsak jo bibubudi. Nye bo le jam a ta bé, lo li lok bañ li at me me budi. Hala wee jam li nlo, li mpuhe bé we.
Yom u nlama tééda, yo ini le, i mut a nsômbôl bana yi, a nlama bat ndi ba toñlege nye.
          Masoda ni nu  a nkil hi kokok


Yaônde, 06 matôp  2014
                                         Nkam PONDI PONDI
                                                                    http ://antoinepondipondi.blogspot.com






HISON

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé libak li mut a mboñ jam a lamga bé boñ ndi  kikii a nyi hala , ndutu i ngwel nye ñem. Hala a  mboñ nye le a kon hison inyuule a ntehe le a nimis lipém jé, jon kiñ yé ñem i nkéés nye. A gwé habé makénd bisu bi bôt bé ba lihaa, manwanda mé, biyina gwé i ke bisu. Inyuu hala nyen hison hi gwé nye noñnaga ni liboñog jé li jam le a nkand  kuu, i jam a mboñ li yé bisambô, li nsuhul nye bisu bi bôt bape, li nlona nye wonyuu,  li mbôk nye makiya i ke bisu. Mut a mbénge le a nla bana bisol jon a ntjél yoñ hison le a ti ho ngwo. Hala a yé lem i mut a yé  ngwélés le a nkon hison ibale bo a nke i njel i yé nkoda.
Yom di nyi ni tehe , yo ini le, ngim bôt i bi yoñ hison , ba ti ngwo. Hala wee ba yé bôt ba niñ ndi ba nyi bé hison. Ndi nseñ hison i yé le u  kil hi kokok.
Mut a nkon hison to mut a nwo nyuu hala a nla ba ngim libak. Hala a yé mut nu a nkandal bé nyuu. Mut nu nyen a nla bé pot i ti  bôt to ibale bo i jam a mpot li yé señ, li yédék ki inyuu bôt a nkal jo. Ngim kai yada ba nsébél le kon hison, ibale u ntihba yo, tjai tjé di nsudi. Hala nyen mut a nkon hison ingéda a ntelep i ti, nyuu i nsôs nye, yi i mal nye, makénd méé ma mal.


Yaônde, 03 matôp  2014
                                          Nkam PONDI PONDI

                                                                http : // antoinepondipondi.blogspot.com