YIN
Ibale bo ndi mut a mbet bé, a nyiibe. Hala wee a nsôs, wee a nyin. Nlélém kikii biloñ dilo di mbus, Égiptô, Grikia, Rôma i ke ni bisu. Lipém jap li bé ke i ngingii ndi kikii bi nla habé ke ni bisu, bi sumup. Hala wee bi telep inyu mandutu. Ingéda mandutu ma kwél we ndi boña woñ a yôm, u nyi habé i yom u nlama boñ inyule yi i nimil we ni we u nyin. Hala a yé nlélém inyu biloñ. Jon u nog le, mandutu ma nai ngog, i yin.
Inyu i boñ le mut a yin bañ, a nlama jés boña wé. Hala wee a nlama yéñ.I yom a nléba, a ñôô bisélél gwé, a nsal bijek ndi a nuñlag gwo i loñ yé ni biloñ bi nkoñ hisi. Loñ i nyin ingéda bon ba loñ ba nyôs bé nyuu i nson, ingéda ba nsal bé kikii i nsômbla inyu mahol ma loñ yap. Hanyen biloñ bipe bi bi nsal, bi nlo, bi loo loñ yoñ.
Ingéda u nyin, mut a ntehe habé nyuu yoñ, hala wee u nnene habé, to maboñog moñ yak mahoñol moñ ma nyiba habé. I loñ i nyin wee i loñ i i niñ ni mahoñol ma loñ ipe, ni bisélél bi loñ ipe yak ni bijek bi loñ ipe.
A man mee b'a u nyin? B'a mbai yoñ i nyin? B' a loñ yoñ i nyi?
Yaônde, 02 matumb 2008
Nkam Pondi Pondi
B'A BÔT BA NLA YINA LONGE LONGE BO NI BO?
Di nla kobol i bug ini le mut ni kal le, mut a yé maôñ, nson ni kon.
Di nla kobol i bug ini le yi ni kal le, ngi-yi, hoñol ni ngôñ gwon bi mboñ le mut a bana yi. Ngi-yi i ntinde mut le a yéñ yi. Jon u nog le, ngi-yi i kwéha mut nkaa. Ngôñ i mboñ mut le a kônde bana yi. Hoñol i nhôla mut le a nimis bañ i yi a gwé. Mut a gwé yi hala wee a nyi sélés boña wé, wee a nyi maliga ma sôli i ke ni bisu.
Bôt ba nla yina longe longe bo ni bo ingéda ba nléñla, ingéda ba ntehna, ingéda ba nôgla biyi gwap, maboñog map i ké ni bisu. Jon u nog le, hop bayi jam u nom bé.
Bôt ba nla yina longe longe bo ni bo ingéda bôt ba nyi le mut a yé maôñ hala wee biôñgba bi bôt bobasôna ba gwé bi nene nlélém, mut a yé nson, hala wee bôt bobasôna nyuu yap i nsal nlélém, mut a nkon, hala wee bôt bobasôna bee bi ntibil bo.
Bôt ba nla bé yina longe longe bo ni bo ingéda mut a nyi habé mut, hala wee a nog bé maboñog ma mut nu tole a ntañba nye tole nye ni mut nu ba mbagla. Hémle i mboñ le bôt ba nla bé yina longe longe bo ni bo. Ingéda mut a nhémle hala wee a gwé bé soñnda, hala wee a ngwélél bé bibug bini le: ibale bo, jon ni hala. Hoñol i nhôla mut le a noñnga mam ma kôba ni mam ma len, linômôl li ngim jam ni linômôl li jam lipe ipam le di nog i mam di ntehe, di nog, di nôgda i ke ni bisu.
Yom di nlama tééda yo ini le mut a nigil niñ yé yosôna ibale bo ndi a ngwés yi mut numpe longe longe.
Yaônde, 24 matumb 2008
Nkam Pondi Pondi
NKANA A NHÉYA BÉ NKANA NUMPE TAMBA I ÑO
Bakana ba Mbenge ba bi yémbél biloñ ni matén ma Afrika inyule ba ñémble i wap Nyambe, ba nje bijek gwap ni nyo maog map, ba ñôô bisélél gwap. Ingéda Bakana ba mbol homa, ba nigil matén ma yé i homa nu inyu i yi lelaa ba nla yémél matén ma manjel momasôna kikii yom i bisu. Ba nyéñ i yibil bisabe bi nyunga bi nuñul bijek gwap ni maog map inyule Nkana a nje ndigi bijek gwé, a nyo ndigi maog mé ndi a béhgag ligwé jé li mbog kikii yom i yôhne ibaa.
Bakana ba Mbenge ba gwés tééda libag jap li ngwélés jon ba mbégés ngeñ, jon ba nyôs nyuu i nson, jon ba nyéñ inyu i kônde bana yi ni pék, jon ba nuñul bijek gwap, maog map ni bisélél gwap ni nkoñ hisi wosôna, jon ba nhémle ndigi Nyambe wap nu ba nyi i ke ni bisu, inyule man mee a nkal le: yoñ sat u nyi, yon u tôgbege. Bakana ba Mbenge ba ñoba bé môi ma bakén ba bôt. Bakana ba Mbenge ba nuñul bé biték gwap mut a tabé Nkana. Nkana a gwé mban inyu hikii jam a mboñ.
Bakana ba Mbenge ba yé kikii ndap ñem i nyon bé, ngôñ yap i ane nkoñ hisi i gwé bé nwaa, jon ba nhôlna bo ni bo, ba mpénda bé bo ni bo bisu bi nkén mut a tabé Nkana, ba nôgla bo ni bo bisu bi nkén mut le nkus wap i témb ndigi biloñ bi Mbenge inyu mahol ma biloñ gwap i ke ni bisu. Ba nsal minson mini le ba yônôs ngôñ wap, le ñem wap u yon jon u nog le mut a ntus tum. Bakana ba Mbenge ba ngwés bé boñ i nlélém ihôha ngélé ibaa, inyule hipa hada, mbeg ibaa, wee u yé jôñ.
Jon we a man mee, inyu kii u nhémle habé Hilôlômbi? Inyu kii man mee a mbégés habé mambén ma loñ mee? Inyu kii man mee a ñoba bakén ba môi? Inyu kii u nje habé bijek gwoñ to nyo maog moñ? Inyu kii u mbañ habé bisélél gwoñ? Bee gwoñ? Inyu kii u ntila habé to pot hop woñ i ligwéyag? Inyu kii u ntjél hôla maisoñ ingéda u nla boñ i jam li? Inyu kii u yé u naña jam, u mbégés bé ngéñ? Inyu kii u yan ligwé joñ li mbog? Inyu kii u nuñul bé bijek gwoñ, maog moñ ni bisélél gwoñ ni nkoñ hisi? Inyu kii man mee a ngwés bé mahol mé? Mahol ma maisañ? Ma litén jé? Ma loñ yé? Inyule i loñ i mbégés bé ngeñ i nhol bé, yak i loñ i mbégés bitek kikii ngim mbén i nhol bé. I loñ i mbégés libam li mambén ma loñ ipe, i nla bé ba ngwélés. Jon u nog le, ba nkés bé mbog i ngii mbog. Inyu kii man mee a nuñul biték gwé mut a tabé man mee? Masoda ni nu a nkil i kokok.
Yaônde, 19 matumb 2008
Nkam Pondi Pondi
