KÔHÔL KÔHÔL

KÔHÔL KÔHÔL

Hala a yé kon u nlôl i ntén himamana pog i niñ yada. Kôhôl i yé kon u nnoña. I kon unu i nla tihba bisaha, ditam, minla, koo nyuu, laakôp i boña ni poños nkak, bihés i ke bisu.

Ingéda mut a nkon kôhôl kôhôl, i homa himamana pog i niñ i ntihba nyuu yéé, i homa nu a mbéna nud.

Kon i kôhôl kôhôl i tabé longe kon inyuule ibale bo ndi u ntibla bé, u nla wo. Jon u nlama ke mambéngba inyu i boñ le ibale bo ndi ba nléba le u nkon kôhôl kôhôl u hoo yoñ bee bi matibla ni ki le u yén habañ i ti i bôt inyu i lôôs bo i kon unu.

Inyu i boñ le u kon bañ kon kôhôl kôhôl, u nlama ke i ndap matibla le ba kep we. I jam lini li nlama bôña ingéda u ngwal man. Jon ibale bo hikii man a yé a gwéé ba kep nye hala a boñ le kon u kôhôl kôhôl wa ba i ntôl habé.



YAÔNDE, 19 kondoñ 2007
Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondi.blogspot.com

KII I YÉ MBÔÔ ?

KII I YÉ MBÔÔ ?

Kon u yé ngim sañ. Mut a mbôôp ingéda a nsôô bé kon wé. Jon u nog le : u sôô kon, u wo wo. Hala wee u nlama kal mut matibla i yom i ntéénga we. U nlama neebe i kon mut matibla a nléba we. Jon mut a mbôôp ngim kon, ngim jôhge, ngim lem i ke ni bisu. Mut a nla mbôôp ingéda mut a ngwés nyemede ni mut wé libôk. Mut a nlama bana bot-ñem ni mut matibla ni i bee mut matibla a ntiina nye.

Mut a mbôôp ingéda a nog bé jôhge minsôn to i pes mahoñol, ingéda mut a ntjél nyemb le niñ i ngi konog nye ngôñ. Ingéda mut a nje bilonge bi bijek nyuu yé i mbat nye le a nlel bé balal ba ndamba (bijek bi minsôn, bijek bi bombo, bijek bi mahoñ, bikai, minso, môô ni bitatam) .

Yaônde, 02 matjel 2009

                                                     Nkam Pondi Pondi

http:/antoinepondipondi.blogspot.com

NDÔN

NDÔN

Hala a yé ngim kon i noñña, i nlôl himamana poga i nin i nsoñ. Ndôn i boñ le u gwé mbabla nyuu. Laakôp ikété jôl, i nyo to minla i tina ño sii. Mônga ma nla sôhge we i ke ni bisu.
Ndôn i noñña ni i njel ini le i nla kon ngandag bôt i ngim mbog, i ngim loñ to i ngim biloñ. Jon bôt ba nlama yéñ le ba hoo tibla ndôn i pes i bee tole i pes i likepba. Ndôn i nla nola. Jon u nlama noye inyuule u nog waa.
Ndôn i yé ngandag mintén. U gwé ndôn dinuni. I ndôn ini i nla kon bôt ba binam. I nla ki nol bôt ba binam ingéda bôt ba nje to tihba dinuni di nkon ndôn. Ndôn ngôi i nla nol bôt ba binam ni i njel ini le ibale mut a nkon a nlama hoo tibla tigale a lôôs i ndôn ini bôt bape. Mut a nkon bé ndôn ngôi ibale bo ndi a nje ngôi. Ndôn ngôi i nol mut inyuule himamana poga i niñ i nsoñ hi ngwal hi ndôn ini hi mpôna himamana poga i niñ i nsoñ hi hi ngwal ndôn mut binam.
Mut a nlama bé waa nigil inyuule yigil i nhôla mut le a ba ngwélés ni le a niñ longe.
　
Yaônde, 28 matôp 2009
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

Ti

Ti

Hala a yé ngim kon i boña. Ngim bipog i minkañ mi boña ingéda bi nsal habé longe, woñ mi mboñ le mut a nkon ti ni i njel ini le yi i yé nimil nye, a nyi habé ngwel nyuu yé i ke ni bisu.

Kii i mboñ le mut a kon ti? Ibale bo yom i bémb ño ni ngui, hala a nla tihba boña, ni mut a mbôdôl kon ti. Ibale bo ndi njiiha i gwé mut, i njiiha ini i nla heñel libag li minkañ mi ño ndigi wee ba njubus mbôñ ikété nyuu mut. Mut a nla kon ti, ibale bo ndi a nkon nut i laakôp i boña ni i poños nkak. Ibale bo ndi bagwal ba nkon ti, man wap a nla kon ti. Hala wee ti i nla kon mut i njel nkañ.

U tééda le mut a nla bé kon ti ibale bo ndi a tihba likeñ li mut a nkon ti.

Ibale bo ndi u nkon ti, u ke bañ i pañ bee malép, i pañ hié, i pañ lép, u nyo bañ maog, u bet bañ i ngii i ke ni bisu.

Ibale bo u nkon ti, u tehe mut matibla nu a tiina we bee inyuu i boñ le u kwo bañ ti.

Yaônde, 16 dipos 2008

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com

BISESEMA

BISESEMA

        Hitjo ndeet hon i mbañ bisesema. Bisesema bi nsal i nyuu mut tole i ngim ba homa ba nyuu mut. Matjél mon ma mbegee bisesema i nwaa bi nke i sal.

  

        Yô, ibabana, nsôn i ntat kon i bombo ni libind gwon bi mbañ bisesema.

         Yô i yé isi boña, nyen a mbañ bisesema i linañ ni bisesema i kônde bombo matjél.

          Ibabana i yé bisu bi ngodol, nyen a mbañ bisesema i boñ le minsinga mi minkañ mi nsal ikété nwee.

           Nsôn i ntat kon i bombo i mbañ bisesema ba nsébél le insuline. Ingéda u nkon kon i bombo, bisesema bini le insuline gwon ba ngwélél inyuu matibla.

           Libind li mbañ  bisesema bi mbôô. Manum ma munlôm. Inyuu mudaa, gwom gwé bi mbôô bi nyodne nsañ matjee bi kéyi nye i nwel isi libum.

            Ibale bo ndi u nkon, ba nla tibil we ni bee bi bisesema.

         Tééda longe : bisesema bi yé gwom bi ba nsem, le bi ñoo , bi num, bi bot matam. Hikii yom i niñ, i gwé gwéé bisesema hala wee niñ i nla bé ba ibale bo bisesema bi tabé.

                                                                    

                                       Yaônde, 03 njéba 2006

                                        Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

MANUM

MANUM

            Hala a yé yom i nkuli i i nlôl libind ndi i gwé mangôdô ma manum.

            Ingéda lingôdô li manum li njôp litjee li mudaa nyen mudaa a nembee. Ndi mangôdô ma manum ma nla jôp i nlélém ngéda litjee. Hala a mbéna nene i ngim binuga. Inyuu mut binam, hala a ngwal mahas.

            Lingôdô li manum li yé pog i gwal i munlôm ni balôm ba binuga, i gwé ño ni nwel i i nhôla liké jé.

            Munlôm a nla gwé le manum méé ma gwé bé mangôdô ma manum. Munlôm numpe a nla gwé le mangôdô méé ma manum ma nla bé ke ngwé inyuu i jôp litjee li mudaa. Bi nwo i njel. Ngim makon kikii dikola di nla boñ le munlôm a bana habé mangôdô ma manum tole mangôdô méé ma manum ma bana habé ngui.

            Ngim biloñ i ntééda manum ma bôlôm inyuu i némbaha ngim bôdaa. Yigil i manum i nla hôla le i man a gwéé a bana bañ ngim makon. Hala a mbôña inyuu bôt ba binam ni inyuu ngim bilém, ngim bie ni ngim tjobi.

    Yaônde, 17 dipos 2006

    Nkam PONDI PONDI

                http://antoinepondipondi.blogspot.com

KON MAÔÔ

KON MAÔÔ

Lelaa u nla yi le u nog bé longe ni maôô moñ ? Ingéda u mbédés kiñ nkuu mahop tole kiñ nkuu bititii, ndi i bôt ba yé we i pañ ba nog le i mpot ni ngui. Ibale bo u mbat bôt hikii ingéda le ba tiimba kal we i yom ba mpot. Ibale bo u mbéna kañ mbom, tole u nyiibe, tole u nsét ño inyu i nog i mut a mpôdôs we. Ibale bo i yé we ndutu i nog i yom i mpôda ingéda bôt ba kôdi libai tole ingéda u yé i mbôm sabe, tole i boma ni mawanda moñ. Ibale bo u mbéna bat bôt bape le ba kal we i yom i mpôda.

Di nlama tééda maôô més longe inyuule hala a yé kimasoda le mut a nog mam momasôna ma niñ ni maôô méé. Di nlama jôwa ô kikii ini nyu i pe to ngélé yada i ngim sondi. Jon di yén bañ i homa makiñ ma mbet i ngii i lel balal ba ndamba.


Yaônde, 20 biôôm 2002
Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com

BIBEP

BIBEP

Di nla kobol i buk ini le bibep ni kal le hala a yé yom u mbôk ti inyuu i  bôdôl tja pil.

         I yom u mbôk ti kikii bibep, i nla ba ngandag mintén. Kikii hihéga nsaa  woñ, matôa moñ, hisi hoñ, ndap yoñ, wom woñ, nkuu woñ bitidii, nkuu woñ mahop, njangi yoñ i ke bisu.

Yom u nlama yi, yo ini le, ibale bo ndi u nsaa bé pil woñ i ngéda i bi tina we, i yom u nti kikii bibep, i mut a nkôle we, a nla nuñul yo inyuu i saabana. 

Yaônde, 08 biôôm 2019

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LIHEP LI MINLA

LIHEP LI MINLA

Hala a yé kon i nlôl bijek bi gwé mahindi. Ingéda u nje bijek bini bi gwé mahindi, bi yé bi bol minla, dimamana bipog bi niñ bi mbôdôl bôl inya i yé le di nti we kon.

U yé u kee mabéngba hanyen ba nléba imbee ntén himamana pog i niñ i ntéénga mbôô woñ ni imbee bee i nla jôs yo.

Inyu i boñ le u kon bañ lihep li minla, u nlama jôwa bijek u nje longe lijôôga kikii yom bisu. U nlama ki jôwa moo moñ i nwaa u je bijek. U nlama tehe mut matibla le a kep we lihep li minla.

Jon u tééda le, minla mi nyuu mut mi ngwés le mut a je bijek bi gwé bé mahindi.
Himamana pog i niñ = microbe



YAÔNDE, 17 kondoñ 2007
Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

BIBOM

BIBOM

                                                            

         Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé yom tole gwom mut a nkôs likébla i ngéda a ngwel longe jam. Kikii hihéga i maange ba nkwee ndi a ñee bé, ba nti nye bibom bi likwee. Yak i maange a nsal longe i sukulu bagwal bé ba nti nye bibom. I mut a nsak longe, ba nti nye bibom bi masak. I mut a nsal longe i homa wé nson, ba nti nye bibom, bibom bini bi nla ba mbôgi nson, litalia i ke bisu.

Yaônde, 02 biôôm 2019 Nkam PONDI PONDI http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

MBAABA

MBAABA

Mut a nla babaa le a mbômnda ndi a kwo, tole kei i nhoo (hikéñ, nkwade, nkuleñ, lam i ke ni bisu) i nkek ye, tole ba mbéb ye kut, tole hikongo hi tihba nye ngim pes nyuu. Muda a nla babaa le a ngwal ike bisu.
Ingéda mut a mbabaa, matjél ma mpam i pés nyuu i. Mut a nnog njôhge. Jon mut a nlama yéñ le i pés nyuu ini i yila bañ ngim poo tigale dimamana di pog di niñ di jubul i poo, ndi di tjama ni nyuu yosôna le di nol nye.
Ingéda u mbabaa, joo le matjél ma pam bañ ngandag. U nlama yéñ le biték to mahindi bi jôp bañ i pes nyuu u mbabaa. Jon u nlama ke yak mut matibla le i pes nyuu i nkon to i homa a nkon bi hoo kôs matibla. Jon u nog le, a légék u jek, a hol, u je kuunjañ. U nlama tehe mut matibla le a kep we le to u mbabaa, mbabaa yoñ i nol bañ we inyuule mut a nla bé niñ le a bana bé mbaaba.



YAÔNDE, 14 matjel 2007
Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LISAÑ

LISAÑ

1.       Lisañ li basôgôlsôgôl

2.       Lisañ li basôgôl

3.       Lisañ li baisañ

4.       Lisañ li ndapbôt

5.       Lisañ li bôt

6.       Lisañ li banyañ

7.       Lisañ li bon

8.       Lisañ li bon ni bon

	Yaônde, 30 dipos 2019 Nkam Pondi Pondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

LIHEP

LIHEP

Hala yé kon i tihba kôyôp ngiiña man nyu i matjél. I nuga ini i gwé ndigi pog yada won i mboñ le kôyôp ngiiña man nyu i matjél i nsal habé longe. Ndi ngim hikala hada hon ingéda i nyo we, hanyen i nti we lihep.

Ingéda mut a nkon lihep, a mbéna bana mbabla nyuu hala wee nyuu i nsehla nye. Inyu hala nyen mut a nlama ke i tehe mut matibla nyen a kal nye too a nkon lihep ni i mbee matibla a nla yoñ. Matjél mut matibla a yoñ we, mon ma nla ki yis nye le u nkon lihep.

Inyu i boñ le u bana bañ lihep , u nlama yéñ le ngim hikala i nyo bañ we. U nlama boñ le dikala di jôp bañ i ndap yoñ ni i njel ini le binan bi ba bañ i mbaa ndap yoñ to sesep, to titimba i liboo. U nlama kéñ biwinda bi ndap yoñ ni nteendi le hikala hi nyo bañ we. U nlama kéña makôndô le hikala hi nyo bañ we ingéda u nañal i ke bisu.

Ibale bo ndi hikala hi nti lihep hi nyo bé we, waga kon bé lihep.

YAÔNDE, 14 matjel 2007
Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LIGWÉÉ LI BASE I SÔKBÔK

LIGWÉÉ LI BASE I SÔKBÔK

                                                                                                                                                  

Ingéda bôt ba kôba ba  bé jo gwét ni i bôt ba bé gwés le ba jôp i base i baôm

mbom isi, bo  ba lôlak Égiptô,nyen bôt ba kôba ba bi ada ngim liaa ndi ba jôp mu i kété. I bôt ba bé gwés le bôt ba kôba ba jôp i base i baôm mbom isi, ba béé ba bédi bihosi, ba bannga mangaa. Kikii bôt ba kôba ba njôp i kété Ngog Lituba ngim bon ba mee i bé hémle le hu ni liemb bi nla boñ le ba yémbél i bôt ba bé  jôs ba gwét. Bon ba mee bape ba bi ha bôdôl yap yak Hilôlômbi ni mahoñol mana, le ndigi nyetama nyen a nla tohol litén li mee. Ingéda bôt ba bé jôs bôt  ba kôla gwét ba bi bol i Ngog Lituba, ba ada le libôblaga li nlô lipondo ni ndes libôblaga. Libôblaga lini jôi jé le ngambi.  Kikii litén li mee li nyémbél i gwét bini, ndi base i sôkbôk i lo.I base ini i bi héñha i hémle bon ba mee ba bé ba gwé noñnaga ni liemb, ngambi, hu i ke bisu. Jon u nok le : ngambi i nkomol bé Hilôlômbi : Hala wee mut a ta bé i ngii Hilôlômbi. Bôt ba kôba ba bôdôl sébél Hilôlômbi ni ngim môi. I môi mana ma bé hôla bôt ba kôba le ba ôô bisélél gwap, ba bañ bee,ba yi sal nwom, ba yi mambén ma nyunga,ba oo tjôdôt môi i be bisu.

            Ingéda Basaa ba bi nyodi i Ngog lituba, ba bi kahal bôl ba pam i homa i yé le,mandap ma bikôkô ma yila ngandag. Hikii hi kokongo ni i héé iyiyimba. I nduna i le yubda i ba bañ, le hikii hitéténa hi kodba ni gwom gwé, nyen man mee a bi ték mbog, hala a yé le ba bog i mam ma yé nsandag.

            Mbog i yé môga i maa: mbog bihégél ni mbog ndômbôl. Mbog bihégél i yé mam Hilôlômbi a bi heg i bôdôl bi béé. Mbog bihégél yon i yé mañ. Mbog ndômbôl yon i yé le, ibale bo bambombog ba nkal le i jam lini li bag haana,ndi hanano li nyila haana. Bambombog ba nla ki kal le I bag mabui ma bikai ndi a nyila bee bi likañ. Jon, mbog ndômbôl i nkiha kikii mbog bihégél i ñunda njel. Ibale bo, mbog ndômbôl i nkahal bagba njel ipe, man Basaa a ñunda le i jam li, li nla bé bôña kekikel. Hanyen kikii hihéga ibale bo a nkal le nlôm ñyéé,man a yé hi mag.

Jon i loñ mee, ingéda mam ma yé mbogog longe, ngim mut i nlama tad le ma yubda habañ.

            Inyuu i boñ le ba sayap mbombog i  nsômbla le Hilôlômbi a nneebe i jam li. I kel mut a ngwés yila mbombog, bambombog ba mbat Hilôlômbi ibale bo a nti Kunde. I jam lini li ntagbe libai, bôt ba béngege. Hilôlômbi a nti mbagi i ti bôt. Ibale bo Hilôlômbi a nkéhme, sai i mbombog i ntagbe. Jon mbombog nyen a nkena base i sôbbôk a bak ki i ño i base i sôkbôk. Inyuu hala nyen bôt ba kôba ba bé sébél ki Hilôlômbi le Nwet mbog inyuule nyen a yé i ngii mbog bihégél a bak ki ingii mbog ndômbôl.

            Ngand babôk i ta bé jam li base i sôkbôk inyuule Hilôlômbi nyetama nyen a yé mpubi. Mut binam a nla ba peles, jon ndap yé bôt i nla ti nye bibégés, i nla hoñol nye inyuu bilonge bi mam a mbôñôl bo.Nwet a yé i ño i ngand babôk a yé nkugi bum. Babôk ba mut i sém ba ta bé babôk ba mut i kaa to babôk ba mut tel to ibale bo ba yé loñ yada to litén jada. Base i sôkbôk i bi bok mangand ma Hilôlômbi jon u nok le:  mbog,dinoo di moo.Hala wee i mbog mee, hikii mut a gwé i yéé tel.

Yaônde, 18 dipos 2019

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com