MANGAND MA HILÔLÔMBI

MANGAND MA HILÔLÔMBI

 

Bôt ba kôba ba bé naña mangand. Ngand lisôble inyuu i unda man njel i ke yak Hilôlômbi. Ngand likwee i yé liada i pôla Hilôlômbi ni man mee. Ngand libii i ñat mahaa imaa inyuule Hilôlômbi nyen a bi bot libii li munlôm ni mudaa. Ngand matôp inyuu unda gwéha nlôm bo nwa. Ngand ndandi inyuu i ti Hilôlômbi mayéga le a nti we ngandag mboda. Ngand mabumbul ma gwôô inyuu i ti Hilôlômbi mayéga le a nti we bijek le u ba i niñ. Ngand ngwo inyuu i ti Hilôlômbi mayéga le a ntééda we ni ndap yoñ ngim nwi. I kônde unda hémle ni gwéha yoñ inyuu Hilôlômbi .Ngand nwi yondo inyuu i ti Hilôlômbi mayéga le we ni ndap yoñ bôt ni ntehe nwi yondo. Ngand mbog inyuu ibénge nson u mbombog i ngim nwi ni sangal diuni pôla bon ba loñ. Liôt sitok li niñ i loñ. Ba bé bénge le mut to wada a mbôk bé mambén Hilôlômbi a bi ti bôt ba kôba iNgog lituba ingéda a bi hôla bo gwét ni i bôt ba bé gwés le ba jôp i base i baôm mbom isi. Ingéda mam ma ntagbe longe, mbombog a bé a ôm mbom yé bisu bi ño intômba. I bôt ba ngwel ntômbai bé i témb ni mbus ndi to i nkwo isi lei mal wo. Hanyen mbombog a béé a kal loñ le jega. Ndi to njee bé nyen a bé je intômba ini. Mu maséé ma, loñ i bé i bat bambombog le ba sak. Sômbsômb ngwélés nyen a bé yibil masak. Lilok li bambombog li yé lihôngô. Malok ma bé séga mangand momasôna inyuu i ti jôi li Hilôlômbi lipém. Bôt ba kôba ba bé ke mangand mana, ba hééba mambod inyuu i ti Hilôlômbi lipém ni bibégés bi kôli ni nye. Mut a ntelep bé ni ke bisu bi mbombog nyuu nso.

 

 

Yaônde, 16kondoñ 2016

                                                       Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

B’A LIMOM NWEE LI YÉ NSEÑ INYUU HÉMLE?

B’A LIMOM NWEE LI YÉ NSEÑ INYUU HÉMLE?

 

Yom di ntehe i len ini yon i yé le di niñ liyôkbe (masak, mintug, ngandag minyiinga i pand yosôna i ke ni bisu).

Di nla kobol i bug ini le hémle le ngim yom tole ngim ñañ bi yé mbale, bi yé ntiig le njel i pénda i yom i, to i ñañ u, i tabé. Di nla ki kobol le hémle i yé lineebe le u mbat bé mbadga yokiyo. Limon nwee li tabé le u mboñ bé jam jokijo. Li tabé le u modop ndi u nla tôp tjémbi ni massak ndi ha liyagya bé.

Limom nwee li nhôla mut i helba yak mut numpe ni yak Hilôlômbi. Ingéda u mom nwee, u nyéñ nsañ ikété yoñ ni nsañ i Hilôlômbi. Ingéda u mom nwee, u ntibil bog mahoñol moñ, u ntibil soohe Hilôlômbi inyuule mut a nkôs masoda ni nwet wé. Limon nwee li nla kôhna woñi le u nhoñol mandutu moñ ndi linômôl i nwee li nhôla we le NHEG woñ nyen a nkena niñ yoñ, le u yi le mut numpe bot yé ñem i yé le Hilôlômbi a pôdôs nye ni nye a bana nsañ. Limom nwee li mbat ngim yigil le mut a ntjél liyôkbe li niñ li hikii kel. Ingéda u mom nwee, u nog Hilôlômbi ni we u nyi nseñ i niñ ni i mam u nlama boñ inyuu niñ yoñ (maliga moñ, maliga ma Hilômlômbi), u nyémbél pénda yoñ i ke ni bisu.

Yom u nlama tééda yon i yé le, limom nwee li yé banga liwanda li mut inyuule ngim ngéda i yé le mut a nlama mom nwee inyuu i yi too a gwé banga hémle. Limom nwee li nhôla we i bana banga hémle. Hémle yoñ i nene ni bibôñôl gwoñ. Yigil i ñunda we too u gwé hémle.

 

 

Yaônde, 22 hikañ 2016

Nkam Pondi Pondi

            http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

NLÔM MUT

NLÔM MUT

 

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala  a yé ngim mut i nyiba inyuu bigwel gwé bi moo tole inyuu telep yé sép tole inyuu linyôs a nyôs nyuu i nson wé i ke bisu.

Nlôm mut a yé mut ba nsébél i ngim mbai, i ngim tison i ke bisu ingéda ntôô jam i nlama bôña. Balôm ba bôt ba nti mahôla i pes i yi yap, nkus wap i ke bisu.

 

 

Yaônde, 26 njéba 2016

                                                              Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

MBOG NGII

MBOG NGII

 

Bôt ba bé hoñol le tjôdôt di yé ndigi i ngii di nyi. Hala wee libôbôl li tjôdôt li yé ndigi jada. Ndi yom di nyi, yo ini le, ngwé i mapubi i yé nlélém to ibale bo i mut a mbénge i ngwé i, a gwé i jéé likenek li ngwé. Ntel, ngéda ni nkogo bi tabé yikkéé, yiktata. Jon ngusi, homa ni ngéda bi yé kikii minla mi yogi. Bôt ba bé tehe maton ma mapubi ma nene puye wee ngoñle ond i njiñ hôk. I jam lini li mboñ le bôt ba yéñ i yi hee libôbôl li tjôdôt lini li yé. Ba nléba le li yé hidun hada li nwi mapubi, hala wee li tabé munu libôbôl li tjôdôt li yé i ngii di nyi. Inyuule libôbôl li tjôdôt di nyi ñond yé i yé ndigi mbôgôl dikôô yada nwi mapubi. Hala a nkobla le mbog ngii i nyandal. Libôbôl li tjôdôt li yé haa, li nkônde ke bés ngwé. Jon mbog ngii ingéda kôba i bé himamana i lel mbog ngii i len ini.

I mpôna le ibale bo ndi ngwé i nyandal i yé himamana, ngui ngusi ya boñ le mbog ngii i ba yubdayubda. Ndi ibale bo ngwé i nyandal i nlel balal ba ndamba, mbog ngii i nsambla, i nhudla ngandag teele i lôs. Bôt ba bi gwés yi libag li ngui i ntinde le i ngwé ini i nhoo.Ba o i ngui ini le nlanga ngap. Ba nléba ki le ngandag mabôbôl ma tjôdôt ma nhoo kiiña i nya i yé le ma nla bé yégle ntôñ. Ngim yom i nlama at bo. Yon ba nsébél le nlanga yom. I nyoñ bé mapubi, i nti bé mapubi, i ntimbis bé mapubi. I mbee libim li nlanga yom i yé i mbog ngii?

Mbog i nyibil bilap, hala wee mam ma nsôli. Jon mut a waa bañ yéñ.

 

 

 

Yaônde, 14 dipos 2009   

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

KUNDE NI MBÉN

KUNDE NI MBÉN

 

 

Di nla kobol i buk ini le kunde ni kal le hala a yé i nlaa nyodi minkôm, libag li nkol i ke bisu.

 

Di nla kokol i buk ini le mbén ni kal le hala a yé minwaa u nlama bé lel.Mbén i nhôla we i ba kunde ingéda u nkil hi kokok.

 

Man mee a hôya bañ Hilôlômbi nu a bi tohol bôt ba kôba i gwét bi bi juba i Ngog Lituba ni i bôt ba bé gwés le bôt ba kôba ba jôp i base baôm mbom isi. Jon Hilôlômbi a yé ñañ i man mee.

 

U bégés bañ i yom u mbañ ndigi Hilôlômbi nyetama nyen u nlama bégés , bisu gwé nyen u nlama ôôb inyuu i ti nye lipém li kôli ni nye.Jon u nok le : ngambi i nkomol bé Hilôlômbi.

 

Hilôlômbi nyen a bi heg mut binam ni bihégél  gwobisôna jon mut a nlama bana ngim hilo le a nnoye. Inyuu hala nyen u nog le:u hob le u ñee manyuñ,  u hem bé jôl? U nlama bégés hégel Hilôlômbi a bi heg hala a hôla we i yémbél man ma niñ. Wa la boñ mam ni wemede, jon u nip bañ, u tam bañ yom i maaisoñ, u ke bañ maaisoñ jôñ i ke bisu inyuule Hilôlômbi a ti we yi ni pék i ba wemede, hala wee ngwélés ni i bana libag joñ. U nlama niñ i kété nsañ ni bilôg bisoñ.

 

U tééda mambén Hilôlômbi a bi ti bôt ba kôba i nwaa ba bé nyodi i Ngog Lituba. Mbén bisu i nkal le: u je bañ bijek, u nyo bañ maog ma loñ i ñane we tigale u yila nkol u loñ i. Mbén i yôhne ibaa i nkal le: man mee a nuñlene bañ biték gwé mut a tabé man mee.  Mbén i yôhne iaa i nkal le: munlôm a haba bañ mbod mudaa to mudaa a haba bañ mbod munlôm.

 

 

                                                                                Yaônde, 05 hilônde 2016

                                                                                Nkam PONDI PONDI

                                                       http: // antoinepondipondi.blogspot.com

 

NGI – YI

NGI – YI

 

Ingéda mut a nyi bé ngim yom tole ngim jam hala nyen a yé ngi-yi. Ingéda mut a nyi bé boñ ngim jam hala a yé ngi-yi. Jon mut a nla ba le a nyi bé je, a nyi bé nson, a nyi bé lilok, a nyi bé niñ, a nyi bé mbog, a nyi bé hop, a nyi bé matila, a nyi bé nyunga,  a nyi bé matibla, a nyi bé Hilôlômbi i ke bisu. Ingéda u nnok le mudaa ngi-yi munlôm, hala wee i mudaa nunu a ngi-yii konji, hala wee munlôm a nyéénaga bé nye.

 

Ingéda mut a nyi bé ngim jam, u nla hoñol le a mpamal. Jon u nok le : ngi-yi i mpôna lipamal. Ingéda u nigil ngandag hanyen u ntehe le u nyi bé ngandag mam, hala a mboñ ki we le u bana ngui. Hala a yé kimasoda le mut a neebe le lini jam a nyi bé jo, hala a yé kimasoda le  mut a nyi le a noñ béba njel. I ntén mut ini a nkônde bana yi, i ntén mut ini a noñ habé béba njel ndi longe njel.

 

U nlama hôlôs nyuu i yi mam. Jon u nok le : moni bijôñ bi bôt bayi jam bon ba ngwélél nye. I mut a gwé yi nyen a ñunda we kikii u nlama bog niñ yoñ. Mut kôba nyen a bi kal le: u yé u ba, u ba habé, ba nol bé we a kônde le :  hayai ha kida bé i ño lép, a noñ le : nkôgô i yé nañag, i heñgeg maboñ, a sôk le : bép kembee i kal kidid nkôô nye : jam li kidna bé inyuu mut . Ingéda u nkit mahoñol moñ ni maboñog moñ le, u mbana yi ni pék yosôna, u nhémle habé baboo u nyi i homa maliga ma ñinne, jam jokijo li nene habé héhlag jam. Bebeg yom i nyégle ndigi we le u kal le : mut a nyi bé kikii kel i ñye tole mahot gwégwéé, we u yi le yôp i yé laa? Ngi-yi i yé kikii u i mahoñol i, i mbai béé. Jon u nlama yéñ i yi wemede ni i yi mam. Jon u nok le : ngwo i yi jôi jé ni ñem. Ibale bo ndi u ñañal ngim u ni mbombog, wa yi mam ma, ma nlamaga bat we môômaa ma nwi ma yigil.

 

Yom u nlama tééda, yo ini le, yi i mboñ mut le mam ma niñ ma nlédél bé nye ni i njel ini le a ñôô bisélél gwé nyemede, a nsal bijek gwé, a mbañ bee gwé ndi a nuñlag bijek gwé, maog mé, bisélél gwé, bee gwé ni nkoñ isi. Yi i mboñ mut le a ba kunde.

 

 

                                                                        Yaônde, 14 maye sép 1999

                                                                        Nkam Pondi Pondi

http:// antoinepondipondi.blogspot.c

HIUN

HIUN                                                 

 

Ingéda yom to mut bi nhiida we ñem nyen ba nkal le hiun hi gwé we. Hiun hi yé liyot likeñi, njôô i ke bisu. Mut a nla unub le a nsal bé, mut a nla unbene mut numpe, mut a nla unub le a gwé bé mboda, mut a nla unub le a nkôs bé nsaa wéé, mut a nla unub le a mbiyag bé, mut a nla unub le a nkwo nkaa, mut a nla unub le nop a nnôl nye, mut a nla unub le Hilôlômbi a ntimbhe bé masoohe méé, mut a nla unub le a nnol bé nuga, mut a nla unub le njal i gwé nje. Jon u nok le: ngwo i kogoo mut ni hiun hi njal.Hala wee u nkoba mut ni hiun héé, u pôdôs nye, a timbhe we béba.

Ingéda mut a ñunub, su i mbep nye yak libak jéé.Hala a nene bipôdôl gwé, matehe mé i ke bisu.

Ingéda mut a ñunub, hiun héé hi nla pamna nye i nyeiha. Hala wee a nla ligis matôa, mandap i ke bisu inyuu i boñ le mahéñha ma mam ma loo le a bana yom i je, le a laa somb kalasin, belisin, bee i ke bisu. Ndi hiun hi man kôp hi mboñ ki kuumba. Hala wee hiun hi mbodo mut hi nhôla ki lôs mut. Mu i njel i nyen u nok le: hiun hi nnet bé nkaa. Hala wee u nlama yi gwel nyuu yoñ inyuu i tibil kaa.

Yom di nyi, yo ini le, hiun hi ngwal hi ñye bé kel. Hala wee mut bôt a ntééda bé hiun.

Ingéda mut a ñunub, hala a nla heñel libak li minkañ mi ño ndigi wee ba njubus mbôñ ikété nyuu yé. Ngandag hiun i nla ki lona makon kikii kon i ñem, kon hisañ i ke bisu.

Yigili i nhôla mut i yi gwel nyemede le a unub bañ. Yigil i nhôla mut le hiun hé i nkena bé mahoñol méé, maboñog méé. I mut a ngwés bé unup, a yé mut a nyi jam. I    mut a nyi bé unup a yé jôñ mut. Ingéda u nyi gwel hiun hoñ, wa tam béé.

 

 

Yaônde, 21 maye sép 1999

NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com