samedi 20 janvier 2018

MUT YENGI


MUT YENGI

 

Ingéda mut a ntjél sal tole ingéda mut a nyôs bé nyuu i jam tole ingéda mut a ngwés bé nwes biibe i nson i nlet nyen ba nkal le a yé mut yengi. Ingéda mut a nla bé sal i nson a ngwés sal tole nson a nlama sal wee a yé mut yengi. I mut a mmodob a nla bé kôhna jam. Jon u nog le: koo i nje bé i édi. Mu i njel i nyen u nog le: bo kembee i nkooga bé, yag le u ha nye hinoo i nyo ?

Hala wee to ibale bo u bi gwéé lôs mut ndi u mbôñôl bé lôs yoñ, to njee mut a nla yémbél we. Yom di nyi, yo ini le, i loñ i yé yengi, loñ ipe i nyilis yo nkol wéé. Yag i nuga i yé yengi, nuga pe i nje yo. Yag i mut a yé yengi, bôt bape ba ntéd nye. Yom u nlama tééda, yo ini le, yengi i tabé longe yom to longe libag.

Mut yengi nyen a nneebe je bijek ni nyo maog ma loñ i ñane nye. A nneebe nuñul biték gwé mut a tabé man mee. A nyi bé hoo tôde. A ngwés nlôñ i mut mpungu. Mut yengi a gwé bilem bini le: njôñ, tama, nseñ wé nyetama i ke bisu. I loñ i yé yengi i nyi bé bégés ngeñ. Yag i mut a yé yengi a nyi bé bégés ngeñ. Mut yengi a mbégés ndap yé bikôkôô i nlel litén jé. I loñ i yé yengi i ngwés nyôba maog i lel balal ba ndamba. I loñ i yé yengi i ngwés mintuk ni dilo di noi i lel balal ba ndamba. I loñ i yé yengi i ngwés le biloñ bipe bi tinag nye mahôla. I loñ i yengi i nti bôt ba wip lipém i ke bisu. U nla bé ba ngwélés ibale bo ndi u yé mut yengi.

Yaônde, 27 libui li ñyéé 1999

         Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

HILÔLÔMBI NI BASE I SÔKBÔK


HILÔLÔMBI  NI BASE I SÔKBÔK

 

 

Bôt ba kôba ba nyis bés le Hilôlômbi a yé wada. Hikii mut a ñañal ni  Hilôlômbi. Ñañ unu u yé ndigi i pôla hikii mut ni Hilôlômbi wé. Hilôlômbi  a mpot . Hilôlômbi a bi pôdôs bot ba kôba i gwét bi bijuba i Ngog Lituba ni i bôt ba bé jôs bôt ba kôba le ba jôp  i base i baôm mbom isi. Bôt ba kôba ba bi tehe maboñok ma Hilôlômbi ni mambén Hilôlômbi a bi ti bo.

Mut nyekinye anyi bé lisuk li Hilôlômbi ndi to bidbôdlene gwé. Jon bôt ba kôba ba bi kal le base i Hilôlômbi i yé sôkbôk.Hilôlômbi a yé wada. Hikii hégél i yé yada .Hikii mut, a gwé i mé mahoñol i yi njee a yé Hilôlômbi.

Inyuu i boñ le bôt ba kôba ba hémle le Hilôlômbi a yé wada , gwét bi Ngog Lituba gwon bi bi unda bo hala ngéda a bi hôla bôt ba kôba le ba yémbél i bôt ba bé gwés le ba jôp i base i baôm mbom isi. Bôt ba kôba ba bé hémle hu , liemb i ke bisu, ba nhoñlag le hu, liemb bi yé ngim Nyambe inyuu ngim bôt ba kôba. Ndi bôt ba kôba ba tehe le hu, liemb i ke bisu bi mpôdos bé mut nyekinye kikii Hilôlômbi. Hilôlômbi nye a bi pôdôs bôt ba kôba i Ngog Lituba jon ba nsébél nye le Nheg Matén. A bôn bôt ba kôba mam kikii nkoñ. Jon ba nsébél nye le Kimaltjai. Inyuule maliga mé ma yé nlélém tjai di tjai, ma yé mapubi ma nom. A ti bôt ba kôba yi ni pék le ba ôô bisélél gwap, le  ba  bañ bee gwap, le ba sal bijek gwap i ke bisu. Jon ba sébél nye le Batuupék tole Nkindil hisi. Nyen a bi ti bôt  ba kôba yi ni pék le ba ba oo tjôdôt môi ni bikai ni bie. Hilôlômbi a unda bôt ba kôba ngui yé. Jon ba nsébél nye le Bayemlikok ni Nwet Ngui yosô . Hilôlômbi  a ti bôt ba kôba mambén le ba nôñôl hi koko ni liada i pôla yé ni man mee. Jon man mee a bi bôt likwee. I mam mana mon ma bi boñ bôt ba  kôba le ba yi le Hilôlômbi a yé Nu a bé, Nu a yé , Nu a nlo ni Nu a ba. Hilôlômbi nyetama nyen hop wé u nôôga nkoñ hisi wosôna. Jon bôt ba kôba ba bé nsébél nye le Béndélmandum.

Base i sôkbôk i bi héñha i hémle bôt ba kôba ba bé ba gwé noñnaga ni hu, liemb, ngambi i ke bisu. Jon u nok le : ngambi i nkomol bé Hilôlômbi. Hala wee mut a nta bé  i ngii Hilôlômbi .Mut a nla bé gwel ngéda. Jon bôt ba kôba ba bé sébél Hilôlômbi le Hiañngaa . Jon mangand momasôna bôt ba kôba ba bé naña ma béé i ti Hilôlômbi lipem ni bébégés bi kôli  ni nye . Inyuule a bi unda bôt ba kôba  le nyen  a yé Ntohol. Nyen a yé isañ hala wee a mbodôl ngim yom, a nyis bôt ba  kôba ngim jam. Bôt ba kôba ba bi tehe le Hilôlômbi a yé Hilôlômbi nu gwéha a bak ki Hilolombi nu nsañ . Jon bôt ba kôba ba bé gwés Hilôlômbi ni ñem wap wosôna ni ni nyuu yap yôsona.

Ndi i gwéha ini i nlama nene hikii ngéda ni hikii kel .Inyuu hala nyen bôt ba kôba ba bé soohe Hilôlômbi. Masoohe ma yé hop mut a mpôdôs Hilôlômbi . Di nyi le hop u gwé bikuum ni mabé. Ingéda mut a nsoohe Hilôlômbi, buk i nla sowa nye . Mut a mbemb le Hilôlômbi a ti nye ndimbhe noñnaga ni masoohe mé to ibale mut a nla bé kal Hilôlômbi i yom a ngwés. Hala a nyila ngim nkwel ni Hilôlômbi, ngim manôgla maben ni Hilôlômbi. Hala wee liti Hilôlômbi mayéga. Bôt ba koba ingéda ba nsoohe Hilôlômbi, ba bé ba ti ndugi nye mayéga inyuu mam a mbôñôl bo ndi to ba mbat nye mam mape. Masoohe ma ñat  mut ni Hilôlômbi. Ma mboñ le mut a nkôôge Hilôlômbi i pañ inyuule Hilôlômbi nyetama nyen a yé mpubi. Isañ mbai a bé a telep likula li nwemel wé tole a ntelep i mbédgé le sôñ i nta. Isañ  mbai a nsoohe inyuule a gwé bôt ñem ni Hilôlômbi. A bak a gwé  ngind mang i woo. Ngim kel i bé bé le i ntagbe le bôt ba kôba ba nsoohe bé Hilôlômbi. Bôt ba kôba ba bi tehe le Hilôlômbi nyen a yé i ngii bôt bobasôna.Nyen a bi heg mut binam.Bôt ba binam bobasôna.Nyen a bi heg mut binam. Bôt ba binam bobasôna ba kôli bisu bi Hilôlômbi

 

Yaonde, 26 matjel 2017

Nkam Pondi Pondi


 

 

 

 

 

 

ÑÔÑ


ÑÔÑ

 

                     I loñ mee mut a kôli bé ke wañan nwa i ndéñ le a yééna nye inyuule nwa ngim mut nwaa wé u. I mut a bi bus wañan nwa ndi nwet nwa a yi jo, i mut nu a kôli ni kokse. I kokse i yon i yé ñôñ. Hala wee nwet nwa a ntamb mut i gwom a nlama ti nye. I gwom bi gwon ba nkal le litja ñôñ. Hala wee  li saa ñôñ. Nlôm nwa a ntjilil nye mudaa letee i mut nu a ti nkus wosôna nwet nwa a ntamb.

 

                     Ingéda kwañ ba bé téñ bôdaa i tén kade inyuu ñôñ. Kade a yé mbôm hison ingéda a nkogoo we, u nok ngandag jôhge.

 

                     Nwet nwa a nla kôhna ngim nkoñ ingéda ba mbus nye nwa. Ñôñ i yé mbumbun, hala wee ñôñ i yé pil.

 

Yaônde, 18 libui li ñyéé 2017

 Nkam Pondi Pondi

 http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

 

 

 

 

Hemb MUT

Hemb MUT
 
Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé mut a nyôs bé nyuu i ôt mahoñol, i boñ ngim jam, i timbhe mbadga ba mbat nye i ke bisu. Di nla ki kal le hala a yé mut a mpala boñ jam nye ngi téé mahoñol. Mut nu a nhôlôs bé nyuu i gwel jam mbeñel. Hala  wee mut nu a nyoñ bé  ngéda inyuu i boñ jam, inyuu i ôt mahoñol i ke bisu.
I mut a yé hemb, a yé mut ngi yi, mut ngi pék sembkwep di nla kal le a yé  lembep mut le maboñog méé ma lel sômbôl yéé ngui. Jon mut a yéñ le a ba bañ hemb mut tigale bôt ba ti bé nye lipém, bôt ba yan nye, bôt ba tehe bé le a ñét. Mut nu a nseebe hikokok hi pék. A mpôô jam ngéda ngi kola. Mut ba mbéna sés i ti. Mut a nsaba hop ngi tibil soñnda.  
 
Yaônde, 23 matôp 2011
Nkam Pondi Pondi
 

NGÔÔ


NGÔÔ

            Di nla kal le ngôô i yélibag li mut li, li boñ nye le, a gwé nduña ni ndutu mut numpe. I ngéda ndutu i mut numpe i ntihba we, hala a nkobla le, u nog i mut nu ngôô. Hala a nla ba i ndutu a nkôs.

 

            Ndi kii i boñ we le u bana ngôô ? Yom bisu  di nyi yo ini le, banga linyañ li nogna ngôô. Inyuu hala nyen, man Basaa a bi kéne i ngén ini le : linyañ li yé matat ma ntômba. A kéné ki i ngén ini le : Bo a manyuñ éé, u bénge mbus. Hala a ñunda ki bés le, ingéda lihaa li édi, ngôô i yé i kété i ñem i hikii jô yap.Hala a ñunda ki bés le, ingéda litén li édi, ngôô i yé ikété ñem i hikii man litén li. Hala a ñunda ki bés le ingéda loñ i édi, ngôô i yé kété ñem i hikii man loñ. Hala a unda, ki bés le ingéda Hilôlômbi a yé i ñem i hikii man Basaa, ngôô i yé i kété ñem i hikii man Basaa. Ndi inyuu i yi le hala a yé toi maliga, maboñog ma hikii mut mon ma nla yis we hala. Inyuu le pot ni boñ mam ma i maa.

 

Hilôlômbi a nkal we le u pôdôs mut u nyi i ngéda a yé i kété ndutu inyuule mut a yé bôt , bôt bog ba yé mut. U nla ndigi pôdôs mut u nyi ibale bo ndi u hindis bé wemede ni bijek bi ndiba bi loñ i ñane we to ni maog ma loñ i, i nyo. Bijek bini ni maog mana, ma loñ i ñane béé, ma ngwal njôñ, tama ni manola inyuule ni mbôg mbén Hilôlômbi ni Hilôlômbi a nkôm bé mbus.

 

Yom i noñ ha , yo ini le, i ngéda mut a mbégés ndap yé bikôkô i lel litén jé ngôô i mal nye, inyuule i ngéda Hilôlômbi a mma ngim yom, mut nyekinye a kôli bé i bagal yo.

Yom di nyi ki, yo ini le , banga manwanda i nyiba i ngéda ndutu. Hala wee i ngéda ndutu nyen u nyi i mut a gwééne we ngôô ni i ndutu i ngwel we.

I yom i nsôk ,yo ini le, mut a ngwééna ngôô. Mut numpe a nla hôlôs ngôô i kété yéé to ibale bo a bag bé a gwé yo. Ngim mam i ñane nye le a bana ngôô, kikii hi héga mut a nla jôp likoda li lihaa.

Maboñok ma likoda li, ma nla boñ nye le a hôlôs ngôô yéé. I mut a gwé suhul nyuu ni litop li ñem, nyen a yé mut ngôô. Nyen a nyoñ ngéda, i ngéda jam li ngwel mut numpe téntén ndutu.

 

Yaônde, 05 matôp 1998

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blospot.com

HitéÉgé


HitéÉgé

Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé mut a boñ le wengoñle a nyi bé jam, yi yé i nkola bé. Hala wee a ñôt bé mahoñol mé jôga inyu i boñ jam tole a mbéna hôya i jam a lamga boñ.

Maange a nla ba maange pék ndi a ba hitégée le a noñ manwanda méé, bôt béé ba libôk nye ngi mal boñ i jam li mbénge nye tole a hôya i homa nseñ wéé i yéne. Jon bagwal ba nlama niiga man wap i njel a nlama noñ le a ba maange a nyi jam hala wee hite.

Yaônde, 23 matôp 2011

Nkam pondi pondi

http: antoinepondipondi.blospot.com

 

BANGA BIJEK NI NYÔBA INYUU NIÑ I BOGA


BANGA BIJEK NI NYÔBA INYUU NIÑ I BOGA

 

            Bijek ni maog di nje ni nyo hikii kel, b’a bi yé inyuu niñ longe niñ ? Mut a nlama je bijek inyuu i boñ le a ba mbôô. Jon u gwé bijek bi minsôn, bijek bi bombo,bijek bi mahoñ, bitatam, môô, bikai ni minso. Bijek bi nhôla mut le boña wé a sal longe, le matjél ma mal bañ i nyuu yé, le minsôn mi bana ngap le a laa sal i nson u yé nseñ inyuu niñ yé i ke ni bisu.

            Ngim bôt i nyo matjél ma bôt bape inyuu i bana ngui, bigwel moo, lihat i ke ni bisu. Ngim bôt bape inyuu i bana bijéle i ke ni bisu.

           

            Bôt ba kôba kikii ba ntehe i mam Hilôlômbi a bi boñ bo, ba yilna ni bakôna Hilôlômbi, ba hiumlana ki ikété gwéha kikii Bayemlikok a bi gwés bo ni tohol bo ingéda ba bi solop i Ngog Lituba. Jon ba bi bada bijôl bi gwét bi Hilôlômbi, le ba je banga bijek ni nyôba inyuu i hémle Hilôlômbi. Ni Batuupék a ti bo yi ni pék le ba ba kunde. Jon Hilôlômbi a bi ti bo mbén bisu ini le : man mee a je bañ bijek, a nyo bañ maog ma loñ i ñane nye tigale a yila nkol u loñ i.

 

 

Yaônde, 10 hikañ 2009

NkamPondiPondi

LIBAG LI KUNDE


LIBAG LI KUNDE

Inyuu bôt ba kôba Hilôlômbi a bi unda bo njel kunde ingéda a bi tohol bo gwét i Ngog Lituba. Base i sôkbôk i nkal le u nla ba kunde ingéda u nkon Hilôlômbi woñi. Hala wee u ngwélél mambén mé ndi u gwéhég ki Hilôlômbi. Kikii Hilôlômbi a bi gwés bôt ba kôba, jon bôt ba kôba ba bé gwés bôt bap ba libôg, ba bag bôt ba likap ni bôt ba nogna ngôô.

            Mut a yé kunde a nje bé yom yokiyo i lel balal ba ndamba, a nyo bé maog i lel balal ba ndamba i ke ni bisu. Mut a yé kunde ingéda a nyi inyuu kii a nhémle Hilôlômbi, ingéda a nyi bagal longe ni béba i ke ni bisu.

Yom u nlama tééda, yo ini le, libag li yé yom i nom.

 

Yaônde, 28 hikañ 2009

Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

KON LIBAA


KON  LIBAA

 

Libaa li nla kon le mbôñ i njôp libaa tole himamana pog i niñ i mbôñ. Ingéda mut a nkon kon libaa, mis mé to gwalak gwé to masai mé ma  nene njoinjoi. Hala wee malép ma libaa ma njôp matjél. I mut nunu a nok waa ngandag, mônga ma nyuu ma nsôôge nye ngandag i ke bisu.

Kon libaa i yé ngandag mintén A, B ni C.

Mut a nla kon libaa ni njel malal (B) ni gwom bi mbaaba (lam, ndondok, kohlene i ke bisu (c). I nla ki pam le libaa jomede li nkon. Yak lihep li kon li nla boñ le mut a sai njeenjee.

Matibla ma kon libaa mahogi mayé. Ma bisu ma yé le ba kep we makele. Ma yôhne ibaa u yoñ bee dokta a ntiina we. Iyé longe le u kon bé. Jon u nla semba ndigi i kon ini ibale ba nkep we makele inyuu i boñ le u kon bañ kon libaa B bo C. Ibale u nke le ba kep we makele homa, ma nhee diye ngandag. Jon ibale u gwé mbom le ba nlôô i mbai yoñ i kep makele u tôl bañ.

 

Yaônde, 17 kondoñ 2018

Nkam Pondi Pondi


MANGÉN


MANGÉN

 

Bôt ba kôba ba bé kéne mangén inyuu i hôla bo le ba niñ longe. Mangén ma ñunda maliga ma hikii yom, ma ñunda libag li basôgôlsôgôl. Mangén ma nhôla man mee le a yi liké ni le a hôya bañ pék ni yi i bôt ba kôba bi, bi yé mangén.

 

Mangén ma tihba mam ma niñ momasôna. Mangén ma yé banga yigil i ñin. Ba nyi banga man mee ingéda a mpot ndi a kénege mangén.Mangén ma njubus we i nog mbog mee i, i yé nkabag môga imaa. U gwé mbog bihégél ni mbog ndômbôl. Mangén ma ñunda bés le, inyuu hikii yom, mut a nlama bé lel balal ba  ndamba, mut a nlama yi gwel nyemede, ibôdôl i yi gwel mahoñol, i noñ i yi gwel ñem i pam i yi gwel nyuu yé. Ingéda mut a nyi gwel nyemede, hala wee a nyi bok mam mé. Yag loñ mee i bé yi bok mam mé inyuule, loñ mee i bé gwélél mangén ma bôt ba kôba. Ba nyil mut i hop ni maboñog mé.

 

 

Mangén ma niiga man mee lelaa a nlama yi kena ñin yé. Jon man mee a nlama hoñol mangén ma bôt ba bi yigle nye.

Mangén ma nhôla mut i bana soñnda, mangén ma nhôla mut i yi ndoñol i ngim mam, mangén ma nhôla mut i ôt mahoñol ni nyemede ni i mam a ntehe to ma a nog.

 

Yom mangén ma ñunda,  yo ini le, yom yokiyo i nla bé ke longe ibale bo i yom i, i nlel  balal  ba ndamba. Mangén ma nhôla ki mut ingéda i mpam nye le, a nyi habé i yom a boñ tole a nyi habé i yom a nlama kit.

 

Ingéda u nyi kéne mangén, niñ i nkôhna habé woñi, u nwas libag li maange, u nyila ngwélés inyuule biniigana bi mangén bi yé i boga ni boga. Ingéda u nyi ñañ i bôt ba kôba, u nkônde bana yi ni pék. U mboñ habé dihôha di bilôg bisoñ to di bilôg binyuñ, u nyila ngwañ mut ni mpémba mut. Yak loñ yoñ ya yi tééda libag jé li kunde. Hala a yé kimasoda. Hala a yé ki longe jam.

 

Yaônde, 14 njéba 2009

Nkam Pondi Pondi