samedi 23 juin 2018


NHAT MUT

Di nla kobol i buk ini ni kal le  hala a yé mut a gwé ngandag nkus, mut a gwé bigwel moo.
         I len ini bôt ba mbéna ki sébél nhat mut le ngwañ mut, Jon u yi ni le : jis li mbôngôô li yiñba ngwañ mut, a lébna jo yak himaña hi mudaa. Hala wee to mut a bana laa nkus, a nla bé bana gwom gwobisôna.
Yaônde, 07 dipos 2017
 Nkam Pondi Pondi




MPÉMBA MUT



MPÉMBA MUT

            Ingéda lihaa li édi, li ngwal mi mpémba mi bôt. Ingéda litén lé édi, li ngwal mi mpémba mi bôt. Ingéda loñ i édi, i ngwal mi mpémba mi bôt inyuule ingéda Hilôlômbi a mma ngim yom, mut nyekinye a kôli bé i bagal yo. Jon ingéda Hilôlômbi a mbot ngim litén, mandap ma bikôkô ma nlama bé toñ i bana bibégés i lel litén. Mandap ma bikôkô ma nlama bé toñ i kahap litén i ngii ño.
            Inyuu i boñ le, u ba mpémba mut, u nlama yi matiñ ma Hilôlômbi, u nlama añ mo ni tééda mo ndi u gwéhég ki loñ yoñ. U nlama je bijek bi loñ yoñ ni nyo maog ma loñ yoñ to u yé numbee homa. Hala a mboñ le u kôhna bisai bi Hilôlômbi. U nla bép wo i tôl yoñ ni kal le u gwé ngui ingéda u nyi gwel wemede, ingéda u nla gwés loñ yoñ ni ñem woñ wosôna, ingéda u nla yémbél malép, hié, mbembi, hisi ni mbu. U nlama ki ba mut a nyi gwel nyemede, ingéda u nyi gwel mahoñol moñ, ingéda u nyi gwel gwéha yoñ ni ingéda u nyi gwel ngôñ yoñ malal inyuu i bot mboda. Jon u nog le pôndôl i yônlag i janda. Inyuu kii mpémba mut i yé nseñ ? Inyuu kii ngui i yé nseñ ?
            Yom u nlama yi, yo ini le, ngui i yé i boñ i jam u gwés, i jam u ñôt ni mahoñol moñ. Ba nyil ki ngui, ingéda ngim mut, ngim loñ to ngim yom i ñénél mut numpe, loñ ipe to yom ipe i boñ ngim jam. Jon di nyi ngui maliga, ngui béba, ngui minsôn, ngui i yi, ngui i pék to ngui i mahoñol ma mut, ngui nson, ngui biniigana, ngui loñ, ngui mambén, ngui i ntôñ i gwét, ngui ane, ngui nlôñ, ngui matibla, ngui bee, ngui minliba, ngui minsohi, ngui makoñ, ngui gwéha, ngui Hilôlômbi i ke bisu.

            Haninyen mut kôba a bi unda ngui ni i ngén ini le : pôndôl i yônlag i janda. Ndi u yi le ngui i nla ki nene ni i ngén ini le : diuna di yé di kotba, di puuwe ndi ba sés njok. Hala a ñunda bés le adna yon i yé ngui. Jon ibale bo mut to ngim loñ, ba ngwés tééda ngui yap, ba nlama yi le ngui i yé yom i mal. Jon liyi bog ngui ni liyi bôñôl ngui li yé nseñ ngandag tigale i ngui mut a gwé to i ngui ngim loñ i gwé i bana habé mahee. Yom pe mut a nlama yi yon i yé le, a yan bañ mut numpe ndi a ba bak i bañ mut ngôg. Ngui i nlama hôla we i ba kunde ni i tééda libag joñ li man Basaa. U nla ndigi yi le u gwé ngui ibale bo ndi u ta habé i loñ yoñ, ndi u béhgag libag li man Basaa. Ndi i yi le hala a yé toi maliga, u nlama gwélél mambén ma Hilôlômbi mon ma yé le : gwéha, likap, ngi-njôñ, yi lihaa ni mapôhda. U nlama kwee man munlôm a ngwé i loñ u niñne ndi yag libii joñ li keneg kikii sômbôl i Hilôlômbi. Hala a mboñ le, Batuupék a nla bé kôm we mbus ibale bo ndi u noñ hi kokok. U tééda ni le: banga jôi i loo ligwañ ni ki le, li u mbôñha longe, jon li lémés kel inyuule jam li nkidna bé inyuu mut. Masoda ni nu a noñ hi kokok.

Yaônde, 18 kondoñ 1999

                     Nkam  Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com



BÉBA MUT


BÉBA MUT

Di nla kobol i buk  ini ni kal le hala a yé mut a mboñ mam ma be.
Yaônde, 8 maye sép2017.
                                                              Nkam Pondi Pondi





BANGA MUT


BANGA MUT

Di nla kobol i buk ini ni kal le i  nlôôha i maange, a mboñ mam le bôt ba tehege le a ba banga mut. A mboñ mam ni yi ni telesép. A mboñ mam ma gwé mahee. A  sal nson ni nkus wé. Jon u nok le : banga mut i nwél bé i mbai yé. U nogok ki le : banga mut i tane bé i je. Niñ i mut ni maboñok mé mon ma  mboñ le bôt ba nkal le a yé banga mut.

Yaônde, 06 dipos 2017
 Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com



HIKII NKONKONGO NI HÉ IYIYIMBA


HIKII NKONKONGO NI HÉ IYIYIMBA

Di nla kobol i ngén ini ni kal le hikii man nkongo a niñ i iyimba hala wee i man titimba .Inyuule minkongo imaa mi nyén bé iyimba yada. Hikii nkonkongo i yé nwet i yé iyimba .Joñ hikii ndap bôt  i nlama  hol, hikii ndap bôt i nlama bé hôô moo i tôl le ngim kel i tagbe bon ba ndap bôt ba nsal bé, hala wee hikii ndap bôt i nlama bok mam mé le yom to yada i nimil bañ, hala wee hikii jô i ndap bôt i yep bañ ni jis li mbôngôô, hala wee hikii ndap bôt i nlama yéñ le loñ yokiyo i lo bañ i jôs yo gwét, hala wee hikii ndap bôt i nlama yéñ le bijô gwé bi niñ ikété nsañ, ikété maliga, ikété gwéha le hikii jô i yi le mbén yon i yé i ngii bôt bobasôna.Jon u nok le : mut a nje njék ndi mut a nje bé loñ.
Di  nla ki kobol i ngén ini ni kal le hikii jô i ndap bôt a nlama bana i yé kumba, a yé ki ngwélés ha i mbai yé, mut nyekinye a nla bé énél nye i boñ to kii. Jon u nok le : bon bôôlôm bôô bibum bôô. Inyuu  hala nyen i ngén ini le hikii nkonkongo ni hé iyiyimba i mbat  hikii ndap bôt le i joo sañ le   i yin bañ.

Yaônde, 03 dipos 2015
NkamPondiPondi


ÑEM WON U NKAP NKÔNÔ



                                                                                                                    ÑEM WON U NKAP NKÔNÔ

                                
                                                                                                                                                                                                                                                                                                 Di nla kobol i ngén ini ni kal le hala wee mut a mboň jam li li ňunda gwéha a gwéé. Hala wee a nlama boň longe, a nyil hala ingéda a ntam bé i longe a mboň. Ingéda ňem i nsida nye, wee a mboň béba. Njel yada i yé le a yéň i yi mambén ma Hilôlômbi. Njel i pe i yé le a emble mahoňol ma bôt bape inyule wada a kol mbada, ibaa ba kol i nhôôlag. A waa baň sélés boňa wé inyuule yi i ngi kônde i nteg bé mal. Hala wee mut a nigil ngim yé niň. Ntel a yé i niň, a nlama kônde nigil inyuule mut a mal bé yi. Mut a ta bé Mal yi ndigi Hilôlômbi nyetama nyen a nyi mam momasôna. Jon a nlama yi kii i yé kunde ni kii i yé kila. A nlama bé hôya le hikii hégél Hilôlômbi nyen a bi heg ho, a bagal baň hop le a hôya le njé i ti, hiséé i ti i ke bisu.

                                                                                  Yaônde, 17 hikan 2015
                                                                                  Nkam Pondi Pondi
                                                                       http://antoinepondipondi.blogspot.com

NJÉÉ


NJÉÉ


1)  
Hibaa hi njéé
=Panthère
2)  
Hiséé hi njéé

3)  
Makuge njéé
=Guépard
4)  
Mbaa
=Civette
5)  
Mbangaa

6)  
Mbondo njéé
=Lion
7)  
Mpeg  maleñ
=Léopard
8)  
Nkwaha u njéé
=Chat tigre
9)  
Singi
=Chat
10)                   
Sing mbanga
=Serval
11)                  1
yéñbak
= Tigre
Mban = libél li njéé = Hala a yé litam li e li nti njéé makénd
                                         ma nyai.
Yéñbak i njéé i nkagla bé = le tigre ne chante pas sa tigritude.

Yaônde, 22 biôôm2017
Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com

MONKEL


MONKEL

Ibale isoñ a nyék kikii hihéga bon bôlôm baaa ndi a bii a nti bo minkomba. Ibale a nwo ndi nkat bum i pam, ba nkal le ini ndap i gwé bôt kikii i sém, kikii kaa, i yé ndap bikôkôô ini. Ibale ndap yada i nyégle ni miñôô le ba nkeneg bé mabii, ba mbénge le miñôô mi ngwal bé man munlôm. Ibale man munlôm a yé mu, ba nkal le i ndap bikôkôô i, i nta bé nso. Wee i nwet a nyégle nwet mbai a tééda gwom gwé ndi kikii a yila, a timbhe i man nu. Ba mbéhe nye le gwom gwé bé bi, ibale mindañ mi nlo mu.
Monkel a yé ndap bikôkôô i nyégle ndigi ni miñôô, to balal, man munlôm a ngwé bé mu. Hanyen ba nti bo le kikii hihéga ntôô man a nyégle batan, nwet  a noñ ha ibaa i ke bisu .

Yaônde, 7 hilônde 2018
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com