B'A LINGWÉLÉS LI NLÔÔ I BÉGÉS MBÉN TOLE I BÔK MBÉN?

B'A LINGWÉLÉS LI NLÔÔ I BÉGÉS MBÉN TOLE I BÔK MBÉN?

Di nla kobol i bug ini le lingwélés ni kal le hala a nlôl ligwé li mut, le nyañ to isañ ba bi lôl bé ipes libii (hala wee nkol). Ngwélés a yé man ñem nkoñ. To ingéda kôba, di nyi le ngim biloñ i bé ane biloñ bipe. Mut a nla bé ba ngwélés ibale bo loñ yéé i tabé ngwélés.

Di nla kobol i bug ini le mbén ni kal le hala a yé litiñ li li yé ntilga, li li mbénge bôt bobasôna ndi li bag ki inyu ngéda yosôna. Bôt ba nla bé niñ ibale bo mbén itabé. Nseñ i mbén i yé i bok niñ i mut.

Ngwélés a nke bé bisume, a njôp bé i jimb li manola, a mpot bé nkoda i ke ni bisu tigale a nimis libag jéé li ngwélés. Hala wee a mbôk mbén. Jon u nogle, ñyéé u nlel bé i yañan ngaa. Ngwélés a ta bé mut yengi. Nyen a nyi le kel i ñye le a nlama ke i nson, inyule i loñ i nsal bé to i i mbégés bé ngeñ i nhol bé.

Mut a ngwés le a niñ longe. Mut a nyéñ le ibale bo ndi a yé minkôm, a ba kunde. I mbén i ntuga nye i ba ngwélés, a nyéñ i bôk yo inyu i bambal lingwélés jéé. Jon mut a nla bôk mbén ibale bo i mbén i i nkéñ nye lingwélés jéé. I loñ i ngwés ba kunde i nlama bañ jôl gwét kéñi i ibot.

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

Yaônde, 23 hilônde 2007

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com

NGAND NGWO

NGAND NGWO

          Muda a bé kébél nlôm nhuba nkwaha ni njongo masôô ndi nlôm a naña ngand ngwo lisuk li nwii. Ngand ngwo i bé le mut a nnaña yo lisuk li nwii. A nsébél mawanda, bayina bé ni lihaa jé. Ba nje, ba nyo maog. Bôlôm ba nsak mahôngô. Bôda ba nsak nding ni ngandag mintuk mi yé ki. Ngand ngwo i bé ngand le bôt ba nkon maséé le ba mal nwii. Ngand ngwo i nlôl i jôi li Basoo le ngand mbu. Nkwaha i bé nuga i bôda. Sô i bé nuga i bôlôm. Njongo: ba ntéé masôô, ba kumbul mo, ba pôôna ni môô le teele ma jôp masôô.

          Mut kôba a bé naña ngand ngwo inyu i ti Hilôlômbi mayéga inyu bilonge bi mam a mbôñôl nye i ngim nwii.

          Masoohe bôt ba kôba ba bé soohe Hilôlômbi, mo mana lee:

A nwet wem Hilôlômbi;

Me mbat we nwéhél inyu maboñog mem, mahoñol mem ni bipôdôl gwem bibe;

Me nsoohe we le, u ti me ngui i yi gwélél mambén moñ ni i yi bok mam;

U kôm bañ me mbus tigale me yôm, me yila nkol, me yi habé me niñ i kunde inyu i sal ni memede ni i ti we bibégés ni lipém bi kôli ni we;

U ti me yi ni pék yosôna kikii sômbôl yoñ inyu i boñ le, me yi le, wetama nyen u yé Hilôlômbi, liaa jem.

Yaônde, 26 libui li ñyéé 2000

            Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

YILA

                                                        

                                                   YILA

         Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé i hyelel man nu u ngwal bé le u yilis nye i woñ. I man nunu a nyoñ libag li bon u ngwal i pes mambén ni i pes libak li kété ndap yoñ bôt . Bôt ba kôba ba bé ba jô ño kembee. I man nunu a nyila man litén lisañ, a mbii habé bingond bi litén li.

         Ibale mut a nkand kuu i loñ yé ndi a ke ngwé banyandôm bé, banyandôm bé b anti loñ i yaabum yap, hala wee i mut a nkand kuu, bingond bi baa. Loñ i nyilis i mut a nkand kuu man wap. A mbii habé bingond bi loñ i.

Yaônde, 09 kondoñ 2019

Nkam PONDI PONDI

http:// antoinepondipondi.blogspot.com

MALÉP MA LOO I NJOK MON MA LAMB NJOK

MALÉP MA LOO I NJOK MON MA LAMB NJOK

          Di nla kobol i ngén ini ni kal le i mam ma mpémél i ngim jam, mon maga hôla le i jam li, li bôña. Hala wee mut nyensôna a gwé ngim ngap. Jon mut a gwélél ngap yé le i ngap ini yon i nhôla nye i sal ngim nson, i boñ ngim mam i ke ni bisu. Inyu hala nyen mut a nlama bana mban ni i jam a mboñ. Jon u nog le, mban u nloo ngobog ndi ndutu u bat bé. Jon mut a nlama bé hôô moo i tôl ingéda bilôg bisañ bi nheñ ni mam ma niñ. A nlama bé ba mut yengi, lélés mut, wañ mut i ke ni bisu. Jon man mee a bi kéne i ngén ini le, saï nye ba kakdaga, weg u kakdaga, ba mal, weg u mal. Hala wee un bemb bañ mahôla le mon ma kahal niñis we tigale u nimis libag joñ li ngwélés. U pide bañ mut numpe to loñ ipe. U nlama sal bijek gwoñ, u nlama ôô bisélél gwoñ ni i njel ini le i mam ma mpérmél mu, mon maga hôla we le u bana bigwelmoo, le u ba bañ be hiyeyeba mut, le u ba kunde. U nlama bat mahôla inyu i mélés i yom u mbôdôl sal ni moo moñ, ni bigwel gwoñ bi moo i ke ni bisu. Inyu hala nyen u nlama sélés boña woñ, u nlama yéñ i bana soso soñnda, u nlama nyôs nyuu ni i jam u mboñ i ke ni bisu.

          Mahoñol malam u mbana mon ma hôla we i yi gwel i jam u nhékda. Mut a nlama bé je bijek ibale bo ndi a nsal bé. I mut a tabé bôk a nlama bé ba mut njagi. I mut a yé ngwélés a nyi bégés ngeñ. A njôp bé biyôglô bi mam, a tabé mut nyôba i ke ni bisu. A nyi le niñ i yé sañ. Jon a nlama bé ke hilo le a mbemb mahôla ndi ki a gwé lihat li a nyi bé gwélél. A nlama nigil hikii kel inyu i boñ le a témb bañ ni mbus inyule yi yon i yé mut.

                                                                                                                           Yaônde, 10 hilônde 2009
                                                                                                                                    Nkam Pondi Pondi
                                                                                                    http://antoinepondipondi. blogspot.com

NKÉÉS

NKÉÉS

Hala a yé mut a nsal bikéhene bi loñ. Nson wé i yé i kit mahop, i ti mbagi mahop i jôi li loñ. I nwaa mut a mpam nkéés, a njôp i sukulu i niiga nye nson u nkéés. Yag i nwaa a mbôdôl sal, a nkum soñ.

Nkéés a nlama ba mut a nyi ndugi mbén ndi a bag mut telepsép. Inyu hala nyen a nlama emble i mut a nsoman ni i mut ba nsoman. Jon u nog le, hiséé i ti, njéé i ti. Nkéés a nlama yéñ le i mut ba nsoman a yi le ngim mut i nsoman nye. Jon u nog le, u sôô nkaa, u sôô mbagi.

Mahop momasôna ma mpôôna bé. Hala wee hikii ño hop u gwé i yé mbagi. Jon u nog le, mut a ñee a yéba a ntoñ mmômôs. U nogog ki le, gwiiha bi ntoñ nsas. Mu i njel i nyen u bôk mbén ngandag, wa kôhna soso kokse, u bôk mbén ndék, wa kôhna man kokse. Jon u nog le, kembee keñi, nkôô nkeñi ; kembee titigi, nkôô titigi.

Ngama i tabé longe bikéhene. Jon u nog le, nkongo bikéhene, libem a nkwo bé nkaa. Yag bitek bi tabé longe yom. Jon u nog le, mut moni a net nkaa lama. Ingéda nkéés a mbagal mahop ikété mbagi sép wee a nkôp nsañ ikété loñ inyule mbén yon i yé i ngii bôt bobasôna.

Yaônde, 27 biôôm 2009

              Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

NHÔLÔS

                                  

                                 NHÔLÔS

        

            Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mut a néñés man nu a ta bé i wé ligwalak jé. A nyoñ ndun inyu mam momasôna ma mbénge i man nu ntel wosôna a yé i moo méé.

            Nhôlôs a nla bé nuñul i gwom bi yé i jôi li man nu. I mbéda nye kunde bikéhene tole kunde i ndap bôt i mange nu.

                                            

Yaônde, 09 kondoñ 2019

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com

TÉM I TÉMÉG, HULUL HI HUULAG

TÉM I TÉMÉG, HULUL HI HUULAG

            Di nla kobol i ngén ini ni kal le u nlama yi mahoñol ma bôt ba kôba ndi to u nkônde yi yoñ. Di nla ki kobol i ngén ini ni kal le nson u kahal séla ni ngui. Hala wee u ntibil yi  i jam u nlama boñ, jon u nyôs nyuu i boñ i jam li.

         Mut a mal bé yi, jon to imbee ngéda, a nlama kônde nigil. Jon u nog le: yi i ngi kônde i nteg bé mal. Mut a nlama ndugi yi nyemede. Jon u nog le : a neg, wee u nôgôl likek joñ. Mut a nlama ki yi le, yi i yé ngandag mintén. Yi yon i nhôla we  i bagal longe ni béba. Jon u nog le: yi i yé miño mi lép. Yi i nla lôl we ni i mam u ntehe. Jon u nog le: to u nyi bé pom pahge, u mbénge bé maô ma ngwo ?  Yi i nlôl, we maboñong moñ. Jon u nog le:  hee u nlék, u nla bé hinoo. U nogog ki le: ñyéé i nke bé mañan matehe ngwé. Mu i njel i nyen u nog ki le: hee man a nlék we, u nhék bé boñ. Yi i yé bibôdle bi gwel mam. Ligwel mam li yé sôkbôk i yi. Lipamal li mboñ we le u mbana bé banga yi. Jon u nog le: me nyi me nyi, a laana nyañ. Jam li yé héhla li nla boñ we le u bana yi. Jon u nog le: u yik, u yik li has ndigi we. I ndutu i mpémél we i nla ti we yi. Jon u nog le: ndutu yon i nti mut yi. Mut a nla bé yi i mam ma mbôña   dilo di nlo to mam momasôna  . Jon u nog le: mut a nyi bé bisu bi mbog.   U nogog ki le : koo i ntôla bé bie bi lipan. Jôñ mut i nlôk  bé mut a gwé yi. Jon u nog le: yii i nlôk bé litjee. Ingéda  u nkal le u mboñ jam, u nyi inyuu kii u mbôñôl jo. Jon u nog le:  ngwel ni yi.  U nogog ki le: béba mbéé u nyil yo i ôk yoñ. Nson i boña u mpôna litém bee malép. Malép ma nene ndugi puye ndi i mbus ngim ngéda ma yiga pôp le pum. Jon yéñ ndi wa léba. Ibale bo u nwaa yéñ, wa léba bé. Inyule mahoñol mada ni mada, ma mpat bé. Jon u nog le: yén yada i mpat libadô.

Yaônde, 14 hilônde 2009

Nkam pondi pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com  

MBUK

MBUK

         Di nla kobol i buk ini le nubuk ni kal le hala a yé mut nu a mpot bé hala wee buk i mpam bé nye i nyo. Man a nla gwé le a mpot bé tole ngim kon i nla boñ le mut  a mpot bé. Ngim jam tole ngim yom bi nla boñ mut le a mpot bé. Hala wee bi nyilis nye mbuk.

Yaônde, 27 libui li nyéé 2018   Nkam PONDI PONDI http://antoinepondipondi.blogspot.com

YÉMBÉL

YÉMBÉL

         Di nla kobol i buk ini le yémbél ni kal le hala a yé i bum ikété mintuk, ikété sañ, ikété gwét i ke bisu.

         Inyuu i boñ le mut tole ngim loñ i yémbél we, i mbéda le u bôdôl neebe hala mahoñol moñ. Hala wee u nkit mahôñol moñ le ngim mut tole ngim loñ i nloo we i pes i ngui minsôn, i pes mangaaa, i pes i yi, i pes  libogog li mam i ke bisu.

         Jon mut a nla yémbél ngim mam ma niñ kikii bo woñi, bo nduña i ke bisu, ngim loñ i nla yémbél loñ i pe tole liyep, ngim hémle i nla yémbél  hémle i pe yak ngim base i nla yémbél base i pe ingéda ngim bôt i neebe le i mbiba, ngim matibla i nla yémbél ngim kon tole ngim jôhge, ngim ntôñ i gwét i nla yémbél ntôñ i gwét i pe hala wee i mbép ntôñ i gwét ini i ke bisu.

	Yaônde, 02 kondoñ 2019                                                                              Nkam PONDI PONDI                                                                              http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

BÔK

BÔK

         Di nla kobol i buk ini kal le hala a yé mut nu a nla bé boñ jam tole mam momasôna.

         Mut a nla ba bôk ingéda a yé mbuk tole ndim tole ndok tole a nlem i bôô i ke bisu.

         Mut a nla gwé bôk mut tole ngim kon i nla boñ le mut a yila bôk tole ngim yom i nla yilis mut bôk i ke bisu.

         Ingéda mut a yé bôk  wee a nyila nkunge.

	Yaônde, 27 libui li nyéé 2018                                                                       Nkam PONDI PONDI                                                                                    http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

SÔÑ I NWI

SÔÑ  I  NWI

Kondoñ	=	Janvier
Matjel	=	Février
Matumb	=	Mars
Matôp	=	Avril
Mpuye	=	Mai
Hilônde	=	Juin
Njéba	=	Juillet
Hikañ	=	Août
Dipos	=	Septembre
Biôôm	=	Octobre
Maye sép	=	Novembre
Libui li ñyéé	=	Décembre

                         _{Yaônde, 22 biôôm 2007}

                                                           _{Nkam PONDI PONDI}

        _{http://antoinepondipondi.blogspot.com}

NDOK

NDOK

         Di nla kobol i buk ini le ndok ni kal le hala a yé mut a nnoga bé, mut a nok bé makiñ. Inyuu hala  nyen ingéda man a ngwé, mut matibla a nlama bénge nye maôô i yi too man a nnoga. Mut a nlama bé yén i homa makiñ ma yé ngandag tigale a yila ndok.

         Di nla ki kobol i buk ini le ndok ni kal le hala a yé mut a nyañ maéba, mut nu a ntjél boñ jam ba nkal nye. Jon u nok le : nlal nyemb le ndok, nu niñ le manoga.  Hala wee u ndokbag, u wél ndigi mu, u nogga, u niñil ki mu. Jon u nok ki le : ndok i wok bañ, ndok i tehge ntehge. Hala wee ingéda ba mbéhge mut jam, a nok bé maéba, ndi a kôsna ndutu mu i jam li.       

Yaônde, 26 libui li ñyéé 2018 Nkam PONDI PONDI http://antoinepondipondi.blogspot.com

                                                                                                                                

DILO DI SONDI

DILO DI SONDI

Ngwa njangumba	=	Lundi
Ngwa um	=	Mardi
Ngwa ngé	=	Mercredi
Ngwa mbog	=	Jeudi
Ngwa koo	=	Vendredi
Ngwa jôn	=	Samedi
Ngwa noi	=	Dimanche

Yaônde, 22 biôôm 2007   Nkam PONDI PONDI http://antoinepondipondi.blogspot.com