dimanche 31 janvier 2016

LÔNDI MUDAA


LÔNDI MUDAA

 

       Hala wee lôsmudaa. Mudaa nu mutanlabélona to limbee jam le a kahalndigi pot to boñ. I mudaanunuankal we maligainyuu i boñ le mam ma kil hi kokok.

 

Yaônde, 13 njéba 2013

Nkam PONDI PONDI

Htpp://antoinepondipondi.blogspot.com

HIKII NKONKONGO NI HÉ IYIYIMBA


HIKII NKONKONGO NI HÉ IYIYIMBA

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le hikii man nkongo a niñ i iyimba hala wee i man titimba .Inyuule minkongo imaa mi nyén bé iyimba yada. Hikii nkonkongo i yé nwet i yé iyimba .Joñ hikii ndap bôt  i nlama  hol, hikii ndap bôt i nlama bé hôô moo i tôl le ngim kel i tagbe bon ba ndap bôt ba nsal bé, hala wee hikii ndap bôt i nlama bok mam mé le yom to yada i nimil bañ, hala wee hikii jô i ndap bôt i yep bañ ni jis li mbôngôô, hala wee hikii ndap bôt i nlama yéñ le loñ yokiyo i lo bañ i jôs yo gwét, hala wee hikii ndap bôt i nlama yéñ le bijô gwé bi niñ ikété nsañ, ikété maliga, ikété gwéha le hikii jô i yi le mbén yon i yé i ngii bôt bobasôna.Jon u nok le : mut a nje njék ndi mut a nje bé loñ.

Di  nla ki kobol i ngén ini ni kal le hikii jô i ndap bôt a nlama bana i yé kumba, a yé ki ngwélés ha i mbai yé, mut nyekinye a nla bé énél nye i boñ to kii. Jon u nok le : bon bôôlôm bôô bibum bôô. Inyuu  hala nyen i ngén ini le hikii nkonkongo ni hé iyiyimba i mbat  hikii ndap bôt le i joo sañ le   i yin bañ.

 

Yaônde, 03 dipos 2015

NkamPondiPondi


 

BOÑ NLÉLÉM


BOÑ NLÉLÉM

 

 

Di nla kobol i buk ini le boñ ni kal le hala a yé i gwel nson, lisal ngim nson.

Di nla kobol i buk ini ni kal le nlélém ni kal le hala a yé ndigi ka yada, hala a yé nya yada, hala a yé i i nhéñha bé .

 

Mut a nla boñ nlélém matila tole ngim yom likenge kikii bo ôngba, libam ôt bitidii i kaat i ke bisu.

 

Mut a nla boñ nlélém matila tole yom likenge i pôna wee banga matila tole banga yom likenge. Hala wee i bana su to maông kikii matila tole yom likenge. Masela ma nhañ bé.

 

 

 

 

 

Yaônde, 10 hikañ 2015

NkamPondiPondi

                                                                           http://antoinepondi.blogspot.com

 

SINGE


SINGE                         

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé i adbana mut a ngwelba mut numpe le ba nkiha ngem  yada. Bo nye ba nyila libal bo isi. Jon u nok le : a ñadbe lôñ ni nye. U nogok ki le nunu mudaa a nsinge bon béé .

Di nla ki kobol i buk ini ni kal le hala a yé mahoñol ma ntinde tole gwéha i ntinde tole libô li ntinde mut i ba ni mut numpe.  Jon ingéda mut a nsinge mut numpe hala wee a ngwés nye ngandag kikii hihéga maange a nsinge nyañ.  Mut a nla singe mut numpe noñnaga ni mam a ngwélél nye ni pôdôs  a mpôdôs nye i ke bisu. Jon u nok le: mapôhda ma nyambal gwéha.

I loñ mee ba yi le u nsinge mut ni i kila ini le: ba nkal bé nwet mbai le tiige.                                                                               

 

Yaônde, 15 njéba 2015

Nkam PONDI PONDI
Http: // antoinepondipondi.blogspot.com

MEYA


MEYA

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé i béna boñ ngim jam tole lem i boñ ngim jam tole bana lem. Lem i yé libak li nom. Jon meya i nla ba i niñ mut a mbéna niñ, i tehe mut a mbéna tehe mam, ligweleg mut a mbéna gwel mam i ke bisu. Jon u nok le : malal ni konji wen u kennga, ni yik mudaa nyen a niigaga. Hala wee mut a nômôl i jam, a meya jo, a nyi jo. U nogok ki le : ngwo i meya mabe. Hala wee ibale ngim jam i nkwo, i nwet a mbéna boñ jo, nyen ba nit hinoo. Inyuule ba nyil nye mu, hala a nyila nye kikii ngim lem. Jon u meya u nje, u ngwés habé u nlal njal.

1)            Man mee a mmeya bé le a nyéga mut ni moo, a nlek bé mut woo inyuu i yéga nye. Man mee a mmeya le a nsambla i mut a ngwés, i mut a singe.

2)            Man mee a mmeya le a nla ke i njél maaisañ tole manyañ ndi a nke bé i nyôl maaisañ tole manyañ.

3)            Man mee a mmeya bé le a mpôô mahoñol mé yom a mmeya i yé i ke i jimb inyuu i pémés mahoñol mé.

4)            Man mee a mmeya bé le a mbii mbônji i ngii soñ tole a nlona mbônji i kéña i nkuu mim.

5)            Man mee a mmeya bé le a nje i kel ba njô mim jon u nog le : ba yé ba tiñil pô dison di sanda. Hala wee u yé u mal boñ jam u bak u gwé le u mboñ, u kahal huu i mbai yoñ.

6)            Man mee a mmeya bé wip. Hala a yé môm ma tan ma nwi ba bé yil man mee le a njo sañ tole a mpot ndi a nke i mok.

7)            Man a nnañ i loñ mee ingéda a ñoñ kumba, a bii, a kat nkoñ. Ibale mut a nwo ndi a yék bon ibaa ni kumba. I kumba ini ta bé kumba i man to wada.  

8)            Man mee a mmeya bé le a nke i ngand ba nana nye le a lona bé mapanga mé.  

 Yaônde, 15 njéba 2015

               Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com

U JE BAÑ BIJEK , U NYO BAÑ MAOG MA LOÑ I ÑANE WE TIGALE U YILA NKOL I LOÑ I



U JE BAÑ BIJEK , U NYO BAÑ MAOG MA LOÑ I ÑANE WE TIGALE U YILA NKOL I LOÑ I
 
         I mbén ini i yé mbén bisu Hilôlômbi a bi ti bôt ba kôba i Ngog Lituba ingéda Hilôlômbi a bi hôla bôt ba kôba i yémbél gwét ni i bôt ba bé gwés le ba jôp i base i baôm mbom isi.
         Bôt ba kôba kikii ba nyémbél i gwét bini, ba tehe le ba nlama gwélél i mbén Hilôlômbi ini inyuule maliga ma Hilôlômbi ma yé nlélém tjai di tjai. Di ba sébél ki nye le Kimaltjai. Inyuu i boñ le loñ yoñ i ba kunde, u nlama ôô bisébél gwoñ, u nlama bañ bee gwoñ, u nlama sal bijek gwoñ ndi u nuñul bisébél gwoñ, bijek gwoñ, maog moñ, bee gwoñ ni nkoñ isi. Jon u nok le: mut ngandag nwom, a nlal bé njal. U nogok ki le : a yep ni kii ? Ni jis li mbôngôô. Hala wee loñ i nlama bok mam ma nson ni mam ma likot masangô. Ndi téntén jam li moni. Inyuule ibale u nyoñ hihéga hi loñ Kamalun. U ntehe le i bôdôl  i nwi 1960 i pam i nwi 1987, loñ Kamalun i bé nuñul kakaô, kofi, sud i ke bisu. Loñ Kamalun i bé nuñul i gwom bini ndi i kôhnaga moni mi dollar. Kikii moni mi dollar mi ngwélana bé i loñ Kamaluñ jon i bé bañ moni mi franc CFA noñnaga ni i moni loñ i nkôs i dollar. I moni mini le franc CFA nwon mi bé jôp i loñ Kamalun. Nwon bon ba Kamalun ba bé gwélél inyuu i somb i gwom bi nkon bo ngôñ. Kikii ngandag bon ba Kamalun ba bé niñ mambai, ndék i niñig bi tison bini le Yaônde ni Lihala, ba bé somb bé ngandag gwom bi nlôl bakén ba loñ. Hala wee loñ Kamalun i bé sot bé. I bi bot minson ni bot biiñngin. Ndi i bôt ba bi bôdôl sal biiñnginni i bôt ba bi bôdôl ke i niñ bitison bini le Yaônde ni Lihala ba kahal bôl. Yom ba mbôdôl somb bisébél bi nlôl bakén ba biloñ, bijek ni maog. Hala a nkobla le ingéda loñ Kamalun i nuñul nkus inyuu 100 000 FCFA, bon ba loñ Kamalun ba nsombnkusbakén ba loñ i nlel 100 000FCFA. Malo ma koñ lôla ma. Jon u nok le: moni bijôñ bi bôt, bayi jam bon ba ngwélél nye.I yom i nkogoo ndi yambak i lek yo i. Lelaa loñ Kamalun i nla nyodi i njel ini?Njel yada i yé le loñ kamalun i nla kônde gwélél moni mini le franc CFA ndi ngim moni i ngwélana i kété loñ Kamalun. Kikii hihéga ngomin a ngwélél tigék belesin. Hala nyen bôt ba nla somb i nkus, bisélél, bee, bijek i ke bisu. I mut a ngwés somb nkus i nlôl bakén ba loñ i moni mini di gwé le franc CFA yon ba ngwélél. Ibale bo i moni mini le franc CFA mi nkola bé, i mut nunu a nla bé somb yom i nlôl bakén ba loñ. Nseñ i njel ini i yé le bon ba loñ Kamalun ba bôdôl bañ bitamb, ngôli i ke bisu. Ba bôdôl  kôñôô mambod ni sud loñ i ke bisu. Ba bôdôl je bijek ba nsal, ba bôdôl nyo maog ma loñ i ke bisu. Hala a boñ le loñ Kamalun i bôdôl bana biiñngin inyuu i ôô bisélél gwé, inyuu i bañ bee gwé le i laa nuñul bisélél bini, i bee bini, bijek bini ni maog mana ni nkoñ isi. Hanyen u nla ni nok ni neebe le likot masangô li nuk i tan i ngii mbôgôl i ngim sôñ, tole i ngim nwii ke bisu. Ndi u nok le likot masangô li nuk i tan i ngii mbôgôl i ngim nwi hala a nkobla le kakaô, kofi, sud, makubé i ke bisu bi nuñlana ngandag tole moni i loñ Kamalun len yon i yé tas libôñ li sitima. Jon boonge ba nléba bé minson, ngomin a yé a saa i bôt ba nsal i lôg ngomin, moni a nene habé i ke bisu.
Yom di nyi, yo ini le, malép ma njagi ma nlamb bé nsôk. Hala wee i mut a niñil le a mbemb mahôla ndi a nsal ngim nson a nla bé hol, a nla bé pa ño, a nla bé ba kunde i ke bisu. Hala a yé nlélém inyuu loñ, inyuu litén, inyuu ndap bôt i ke bisu.

         Njel i yôhne ibaa i yé le loñ i bañ moni wé inyuule kunde loñ i nene ingéda loñ i nla bañ moni wé. Bibôdlene bi kunde bi. Ingéda loñ i nuñul nkus, bakén ba loñ ba nsaani moni wap, hala a mboñ le ingéda loñ i nsomb nkus, loñ i nsaa bakén ba loñ ni moni wap, loñ i bi tééda ingéda i bi nuñul nkus wé. Loñ i nlama yi gwélél i moni nunu le i hôla i ôô bisélél, i bañ bee, i bana biiñngin, i boñ nyunga, i ti bon ba loñ minson, i séñ minloñ, i oñ mandap ma matibla, mandap ma sukulu i ke bisu le mut nyekinye a yep bañ ni jis li mbôngôô. I mut a nje bijek, a nyok maog ma loñ i ñane nye a ngwés bé loñ yé, a nyan mbog yé.A mbôk mbén Hilôlômbi. Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

 

Yaônde, 05kondoñ 2016

Nkam PONDI PONDI

http://antoinepondipondi.blogspot.com