mardi 26 janvier 2021

BA NLEP BÉ LILAGLE

 

 

BA NLEP BÉ LILAGLE

 

         Ta a kal me le nyen a yé lilagle. I ngéda isoñ a nyék lilagle, u nla pénda nye i ngéda a yii. Ndi i ngéda a ta habé, i yom a bi pot nheñel yo a ta habé.

         Di nla kobol i ngén ini le : « ba nlep bé lilagle » ni kal le, ibale ndi u ntjél nôgôl lilagle, libua li noñ we. Inyuu hala nyen man mee a nlep bé lilagle.

         I ngéda u niñ ni manyuñ nu munlôm  tole ni isoñ u nogok nye a mpot kikii a mbok mam mé, hala a yé lilagle jé. Jon u nok le : ñañ manyañ le lilagle.

 

Yaônde, le 25 kondoñ 2021

Mbombog Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com


NKWEL


                                                        NKWEL

         Nkwel  i yé soso bug  i kété niñ i bôt.  Bôt ba nlama kwel, mut a nlama kwel. Nkwel i ñunda le u niñ jon u mpot ni mut numpe i tékbaga mahoñol u gwé le a yi i yom u nhoñol lôñ ni le weg u yoñ, u nog mahoñol nyek a gwé. Ingéda bôt ba nkwel hala a nlona matibla i ngandag mam.


         Inyule i bôt ba ñéñél bikaat i mpék, u yé le u nog le i sém a mpot we lee, u kép su ingéda u ntehe  sém, u nkwélél  habé  nye.  A nyi  béé i yom u bag, u unbege  nye.  U kahal  pôna man likuñ a yôdi  ndigi ha, a nid woo limañ. Hala a nsudul ki libag joñ  li ngwélés, a nolog   jo. Ngwélés i njôp bé likoonga. Ingéda mut a nog le ba mpot nye jam, a boma man isañ, ba kwel. A kal nye i yom a nog yag man isañ a tihmbe nye.
Nkwel i nlona nsañ inyule ingéda u nyi le i yom u bi nog u mbep nog yo, u nhéya hiun i yé wé i ñém. To mandap ma libii mana, ngandag mam i ñôbi tunba tunba, nunu a nkôm  nunu  mbus, nunu a mpôdôs bé nu, kii ya lona matibla? Jon i nsômbla le bôt ba kwel. Nkwel i yé yimbne i niñ, bawogo ba nkwel bé. Nkwel u nhôla ki le, bôt ba pôôdna, ba gwal ngim ngui i bôñôl mintôô mi mam inyuu  hala nyen Basaa ba nkal le: wada a kol mbada, iba a ba kol nhôlag, hala a lôl i nkwel, i lugna mahoñol. I yom ini le nkwel yon i nyis bôt kikii mam ma ntagbe, yon i nyis bôt kikii di nhoñol i bok mam, yon i mpamna bôt i hek pék, i yom u yik bé ni njel nkwel mut numpe a niiga we yo. Jon i nsômbla le, mut a yénék i homa nkwel i ntagbe. Ndi liyô bé, jomol bé. Mut a pôôna bañ bibug bi. Nkwel i yé ingéda bôt ba yé ñwee, miñem ñwee, matjél ma nlék bé. Ba yé ikété libag jap li ñwee jolisôna nyen mahoñol ma mpam ha ma yé minhôôlag mi mahoñol, mi nla ki gwal minhôôlag mi mam. Nkwel u hôlôs yi kikii me mbôg mi kal le i yom u yik bé, mut numpe a nla hôla we le u yi yo. Nkwel u boñog le we ni man isoñ ni nôgla ngandag mam. Nkwel kikii me ntémb ki me kal i njôpna bot-ñem i pôla bôt. I mut bé nye ni nkwel bé u nkon nye woñi, u nyi bé i yom a nhoñle we, u nyi bé too a ñoo we tole a ngwés we. Ni njel nkwel, jiibe lini jolisô li nséhi, mapubi ma nene i ngandag mam. Ibale bo bitembee bi yé, i mut a nkwélél we i nlélém jam, a ke a kwélél wo mut numpe. Wa nôgda ndigi le masela ma yé mu bibug gwé bi bi mpam, a gwiya. Mut a ngwiina i nyo, hinuni hi gwiinaga makôô. Ni njel nkwel nyen di mboñ bôt le ba gwiya, nyen bôt ba ngwiina ni njel bitembee. Di nyil ndigi mut le a yé maliga ni njel nkwel inuyule hikii jam ni nkwel li nyeli kikii a bi pot jo, nyen ba nkal le a yé mut a yé maliga. Nkwel u yii yom ipe i nkôôba mut i pot libai. Ibale bo ndi u mpot bé to u yé man mee, ba ti we hop i ti bôt, u kahal ndigi kikbe ndi i mut nu a mmeya a nkwel, a nsendel hilémb héé kikii kapénda le a nsendel libam, u lôôs dinoo mu i ngii, bibahus bi nyékle habé inyuule u mmeya u nkwel. U nla bet tel, ba kalak le ntôô mut i, i mpule  jam li yé i pot, a telep i ti, a wabal jo longe, a pamna jo le bôt ba tibil nog, a kôôba bôt. Ni njel nkwel nyen maloñ ma yé ma bomna i lugna mahoñol i ngim biboma. Hanyen bôt ba nyén, matén ma nyén, ba kwel, ba lugna biyi. Yom i yé ndutu i kwel, mapénd ma  kôbôs i nkwel ma yé ngi nogna mahop. Ibale bo mut nye a mpot basaa, nunu a podog bañwogoñwogo, béé nye ni nkwel kii? Mut a yé mbuk a nkwel kii ? A nkwélél i moo hala a yé ndutu. Ndi i mut a nkee hop longe, a nla kwélél yag hilémb, yag i moo, yag i mis inyule bijô bi gwobisôna bi yé bi bomna ikété manôgla i nya i yé le nkwel u tagbege ndigi kii pôm lép le a nkuli. I bug ini le nkwel, yom u nlama yi, yo ini le, mut a nkek bé nson ibale bo a ntehe le i nson i, i gwé bé pôk ni nkwañ ni ndip. I nson unu u nog le liyi nkwel, ñane hikuu i ntjep i nkwel, bo batjam miñañ, ngo yom pe bé i le nkwel i. Jon nkwel lam i yé, nkwel be i yé. Nkwel i yé ngandag mintén. Nkwel mbôndô i yé nga ndigi ligwénbaha hop wés le i mut bé nye ni yii to i njoñ i nkok ni hoo maog ma maén ma nan, ni kwélag mu i mbôndô nan. Inyuule i njoñ i nkok mbôndô i yé ndigi yada. Nunu a nyo, bok ba hôô nunu numpe, hala a ñunda adna. Nkwel  mbôndô i yé nkwel i ntagbe i pôla bôt ba gwé banga adna, ba mbomna, ba nkwel mam  ma mpamna le nunu a gwééne nunu bôdôl, nunu nyek a gwé nunu bôdôl. Me yé le me kal semkwep le nkwel mbôndô wee nkwel i bôt ba mbô. Nkwel i mut bo mut i yé nkwel i ntagbe i pôla bôt ibaa. Ibale bo me nlo i weeni le sôône me kembee, i jam li, li mbénge ndigi bés we, bés bo baa. Mayegna momasô ma yé ma tagbe mu. Ma mbénge ndigi bés we, bés baa. Nkwel i mut bo mut i. Nkwel libai, ingéda mut a nlôôs biboma bikeñi ndi mut a telep i bambal mbog, i pot to maéa tole ba ngwéhla nye hop i ngand le i nsômbla le a nôha i bôt bobasôna ba yii ha i yom i ntagbe kikii ba ngwés le mam ma tagbe, kikii mam ma kee i i mbénge bôt bobasôna won i yé nkwel libai, i tabé mut wada. I bôt bobasôna ba yii ha i ti i, i mbénge bo. Ibale bo ba nkal le di telep wee bés bobasô da telep, u héya i bôt ba gwé bé makôô. Ba kal le di nañal isi, bés bobasô da nañal, u héya i bot ba nla bé boñ i jam li inyuu libag li bibôk. Bo di ube ngwéé, bés bobasô da ube ndigi ngwéé hanano. Bés le di keneg i ang lép bobasô da nyodi, di kahal ang lép. Hala wee ingéda ba nlegel i nwin u, u  mbénge bé mut wada, u mbénge bôt bobasô. Nlôm njel a kenñga ñañ u. Nkwel i yé longe yom. Bôt ba nlama kwel. I bôt ba nkwel bé, ba niñ bé. Ba yé ba nene ndigi bôt ba diun ni diun. Jon bôt ba nlama kwel.

 

Yaônde, 09 matumb 2002

Nkam PONDI PONDI ni mañ

Ntôñ GOUET Elie Ernest

http://antoinepondipondi.blogspot.com