mardi 24 décembre 2019

NÉÑHA MUT



NÉÑHA MUT

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mut a ta habé maange.

Yaônde, 01 matjel 2018
Nkam Pondi Pondi



NDIP TOLE SOÑ KUM



NDIP TOLE SOÑ KUM

         Di nla kobol  i buk ini le ndip tole soñ kum ni kal le hala a yé homa malép ma nkiiña. I homa nu a yé isi le ibale mut a nkwo ha  a nyin.


Yaônde, 05 libui li nyéé 2019
Nkam Pondi Poindi
http://antoinepondipondi.blogspot.com  

LIKUBÉ



LIKUBÉ

1.       Hijô = dijô
2.       Lijô = majô
3.       Likubé li mbaa        
4.       Ñôô likubé
5.       Paa  likubé
6.       Suwa  likubé
7.       Kôyôp  likubé


Yaônde 02 Libui li nyéé 2019
 Nkam pondi pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

NDIÑ MUT



NDIÑ MUT

Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mut a nkon bé woñi i jo sañ. Mut  a gwé ngui kiyaga.

Yaônde, 23 dipos 2017
Nkam  Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

NGEÑ


NGEÑ

Di nla kobol i buk ini le ngeñ ni  kal le hala a yé ntéak ngéda i ngim kel. Ngim kel i gwé môm maa ma ngeñ ni i na. Ngeñ yada i gwé môm  masamal ma manut. Linut jada li gwé môm masamal ma ngét.
         Bôt ba kôba ba bé yi ngeñ ni ngim binoga bi mam. Kôp bisu i ñoñ i ngeñ i baa ni pes i mbus kose juu. Kôp i yôhne i baa i ñoñ i ngeñ i aa ni pes. Kôp i yôhne i aa i ñoñ i  ngeñ i tan i maye ma kel. Hikwai hi nkwai i ngeñ i tan i maye ma kel. Sôa a mpot i ngeñ i tan ni pes. Saï a mpot i ngeñ i samal. Mut a nyodi ni masai i bôbôk hala wee i pôla ngeñ i tan ni ngeñ samal. Hala wee pule tôde i. Nlôm kôp a ñoñ ki i kose, hala wee i jôm li ngeñ ni i baa.
         Tidii yoñ i ñunda we ngeñ. I ngéda jop li yé i ngii, tidii yoñ i yé we isi makôô. I ngéda tidii yoñ i nkahal ke i pes hiañngaa hi  mpémél wee u yi le kose i ntagbe. U nyi ngeñ noñnaga ni kikii tidii yoñ i nhap i pam manañle ma hiañngaa. Me nlo i pôdôs we i ngéda mut a ntehe lihuu li nyuu li nimil, hala wee ngeñ samal i pam i ngeñ saambok i buga jop.
         I ngéda sôñ i mbay u nla tehe tidii yoñ. Hala a ñunda ngeñ.


Yaônde, 22 maye sép 2019
     Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
        

NGOO MUT



NGOO MUT
Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé liyep li keñi. Hala wee ngi bana i gwom bi yé we nseñ inyuu niñ yoñ.
I mut a nyi bé sélés boña wéé ndi a bag yengi a yé ngoo mut. Kii i mboñ le mut a ba ngoo?  Inyuu kii  mut a nla ba  ngoo? Di mpôdôl hana inyuu mut a gwé moo mé mo imaa, makôô mé imaa le mbôô i  nténga bé nye.
Ngoo i nla bé ba ni i mut a yi tééda nko ni yad i bôt bé ba kôba. Inyuu le nko ni yad bi mboñ mut le yom to  yada i nene bé  nye nkén. Nko ni yad bi mboñ mut le yi i bôt ba kôba i nimil bañ. Yom mut len a gwé i sal i yé i kônde  yi i bôt bé ba kôba. Jon u nog le yi i  ngi kônde i nteg bé mal.
Mut a nla bé ba ngoo ibale bo ndi a nyi mbog yé inyuule mbog i nyibil bilap. Ibale mut a nyan mbog yé a yi le a yé ngoo to ibale bo a gwé bigwel moo. Inyuule a yi bé gwélél  bigwel  bi moo bi. Jon u nog le: ba nkés bé mbog i ngii mbog. Hala wee u nla bé yi to gwélél yañan mbog le yon i yila mbog yoñ. Hala wee u nyila wang mut. Mut nu a ngwés bé mahol méé to mahol ma loñ yéé.
Mut a nla bé ba ngoo ibale bo a nyi gwélél yi yé. Jon bôt ba kôba ba bé gwélél toga inyuu i yi mam. Inyuu hala  nyen u nog le yi yon i yé mut.
Ngoo i nla bé ba ni i mut a tabé yengi. I mut a nyi le kel i hi yek ngi jam, a nhôô bé moo i tôl inyuule a nyi le hikii jam li gwéé i wéé nkôm kel.
Iloa man mee a bi bog mam méé ni i nduña ini le yom to yada i yiñba bañ inyuu hala nyen a bé nyôs nyuu i nson.
Ngoo i yé soso kon inyuule hala a nkobla le mut a gwé bé yi, hala wee a nyi bé sélés bôña wéé, hala wee a nyi bé bog mam méé to yi tééda mo. I ntén mut u, i mpot bé i ti bôt. Hala a yé  nlélém inyuu loñ.
Man mee a hôya bañ mbén bisu Hilôlômbi a bi ti bôt ba kôba i Ngog Lituba ingéda a bi hôla  bo i yémbél i bôt ba bé jôs bo gwét le ba jôp i base i ôm mbom isi, i mbén i yo ini le: man mee a je bañ bijek, a nyo bañ maog ma loñ i ñane nye tigale a yila nkol i loñ i. Mbén i yôhne ibaa i Hilôlômbi i nkal le: man mee a nuñlene bañ biték gwé mut a tabé man mee.
Mambén mana mo imaa ma ñunda  bés le biték Hilôlômbi a bi ti man mee bi gwé lihat. Jon man mee a nlama bé ba ngoo mut.
Masoda ni nu a nkil hi kokok.

Yaônde, 09 matôp 2012
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

SOÑ KUM



SOÑ KUM

        Di nla kobol i buk ini le soñ kum ni kal le hala a yé soso njôông bee i hikôa mu nyen hié tole hida bi pémlag.
        Soñ kum i yé bee i ngi libôngô.


Yaônde ,24 maye sép 2019
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com


NGAT MUT



NGAT MUT

         Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mut mindañ.

Yaônde, 21 biôôm 2017
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

mardi 26 novembre 2019

BIIBE



BIIBE

Di nla kobol i buk ini le biibe ni kal le hala a yé ngim malép i mpémél i koo i nyuu mut i ngéda a nok lék tole i ngéda a nsal tole i ngéda a nke ni makôô tole i ngéda ngim kon i gwé nye tole i ngéda a nkon woñi i ke bisu.
Malép ma biibe ma gwé bas, ma numb ngim njiñ. Nseñ i biibe i yé le i  nhéya mahindi ma yé i kété nyuu mut. Jon i ngéda biibe i mpam mut, i mut nunu a yi le a nlama nyo malép i nyuu i yiha malép ma mpam nye i biibe.
Biibe i yé mintén maa. Mut a nok lék tole a nyigis nyuu. I biibe i  i ta bé be. Ndi mut a  mpam biibe  inyuule a nkon ngim kon kikii bo lihep i nwet nu i mbat le ba bénge nye, ba tibil nye. Tole a nkon woñi.

Yaônde, 18 maye sép 2019
Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com 




TÉN LÉP



TÉN LÉP

Di nla kobol bibuk bini le tén lép ni kal le hanyen malép ma mbôdôl pémél. Malép ma nla pémél hisi tole liaa. Bôt ba mbôngôl lingen inyuu i nyo malép ma mpôp. Mut a nlama bé ha mahindi lingen.
Tén lép a yé bebee le nlélém buk kikii ño lép. Ño lép i nhôla we i yi nwel lép, hala wee kikii lép i nkuli.

Yaônde,18 maye sép 2019
Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com 




LIBÔK LI NKUMDUM



LIBÔK LI NKUMDUM

Di nla kobol i buk ini le libôk ni kal le a  yé liyééne, u yé u hômôk, u hômôk, u ke u yén libôk  joñ.
         Di nla kobol i buk ini le nkumdum ni kal le hala a yé ngim bee i mil we ibale bo u nkwo mu. Yon ba nsébél ki le soñ kum  tole kôm  nyoo. Hala wee u kwo mu, u mbet habé. Bee i ngi libôngô.
Bôt ba kôba ba bé sébél ki Hilôlômbi le LIBÔK LI NKUMDUM hala a yé liyééne li Hilôlômbi.


Yaônde, 28  mpuye 2014
                                                                                          Nkam Pondi Pondi
                                                          http://antoinepondipondi.blogspot.com


HIÑG TOLE NKOÑBE



HIÑG TOLE NKOÑBE

Nkon unu u nlôl i nut i laakôp i jôl ni i ngoñoo. Jon jôl li nlek, li nyip njel mbebi i mpémél. Hanyen a mboñ we le u nhép habé longe tole ngoñoo i mbabaa we. Yon i nlona kôhôl. (libom li pamak).
Yaônde, 12 maye sép 2019
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
 
 

KUNDE I SÉGI



KUNDE I SÉGI

            Di nla kobol i ño buk ini le kunde i ségi ni kal le hala wee ngim loñ  i yé kunde bibép bi nyo  ndi i loñ i ngwés yilis yo wañ yon i ngii annge i loñ i. Ni i njel ini le i loñ kunde i ségi, bon ba loñ i  ba mpot hop u loñ i ñane loñ yap, bon ba loñ kunde i ségi ba nnigil mbog ni  mayi ma mbog ma loñ i njélé loñ yap. Bon ba loñ kunde i ségi ba ñôô bé bisélél gwap, ba mbañ bé bee gwap, ba mbañ bé  moni wap. Nyunga i yé i moo ma bon ba loñ i ñane loñ kunde i ségi. Bon ba loñ kunde  i ségi ba nhémle Nyambe nu loñ i ñane loñ yap ndi ki man mee a nkéne ngén le : i yoñ sat u nyi, yon u tôgbene. U nogok   ki le : ba nkés bé mbog i ngii mbog . Bon ba loñ kunde i ségi ba  nhoñol le bilonge bi mam bi nlôl i loñ i ñane loñ yap. Ba nje bijek, ba nyog maog ma  loñ i ñane loñ yap . Jon i ngéda u nkena mahoñol ma mut, u tôñ bañ ni maboñok mé inyuule i mut nunu a ga boñ ndigi i mam u mbemb le a boñ, hala wee a mboñ mam ni niñ kikii mut a nyi le u nloo nye. Jon a nla bé ôt mahoñol ni nyemede, a ngi gwé libag li maange.
            Jon kunde i ségi i nkobla le bon ba loñ ba ngi yii minkôm. Ba nla bé yoñ ngim makidig kikii bon ba loñ i yé kunde . Ba nyi bé kii i yé sôkbôk i sép hala wee libogog li mam momasôna ma yé sép inyuu ngim loñ i yé kunde.
Yaônde,05 maye sép 2019
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com



















































MATÉYAK MA MBÉN



MATÉYAK MA MBÉN


   Ministère public
= Lôñ i batad mambén
   Sursis
= Litéé kokse
   Disposition
= Litiñ li mbén
   Promulguer
= Liyis mbén
   Infraction
= libôg mbén
   Amnistie
= Nwéhél i mbén
   Grâce
= Nwéhél i nkena loñ
   Mesure de sureté
= Likéñ
   Juridiction
= Bikéhene
   Sceau de la République
= Sitam sap i loñ
   Conspiration
= Jim libe
   Ordre public
= Mbog
   Légalité
= Likil hi kokok i mbén
   Cas fortuit
= Héhla jam
   Force majeure
= Yom i nkéñ we i boñ ngim jam
   Confiscation
 = Kadal
   Libération conditionnelle
 = Lipam  i mog ni ngim makidig
   Récidive
= Litiimba bôg mbén
   Procès verbal
= Manut
   Mandat de dépôt
 = Oda i tééda mut
   Mandat d’arrêt
= Oda i  gwel mut
   Mandat d’amener
= Oda i lona mut
   Mandat d’incarcération
= Oda i ha mut i ndap mog
   Mandat d’extraction
 = Oda i pémés mut i ndap mog i ke bikéhene


Yaônde, 21 matumb 2016
Nkam Pondi Pondi