I SÔMBÔL LIPÉMBA
Di nla kobol i buk ini
le sômbôl ni kal le hala a yé i yéñ tole i bana njômbi i bana ngim yom tole ngim
jam tole i gwel ngim jam tole ngim yom.
Di nla kobol
i buk ini le lipémba ni kal le hala a yé ngui i njéle ini ngui i pe . Jon u nok
le: pôndôl i yôñlag i janda. U nogok
ki le: a pémlag i bobot ndi a koogaga.
A
man mee, a ngond mee ni nlama bana minkuu mi bitidii inyuu i boñ le i bon ba
mee ni bingond bi mee bi yé ni nkoñ hisi ba laa tehe bitidii bi bi mpot hop u
mee, bitidii bi ñañal mbog mee, mam ma loñ mee i ke bisu. Hala a mboñ le i man
mee tole i ngond mee i tabé i loñ mee, a
nhôya bé hop u mee to i mam ma ntagbe i loñ i mee ni i mam ma mbôña i loñ i mee tigale ni ba kikii bitii bi baa bi lal biti bi baa, bi yi bé
be kel. Jon u yi le biyihne bi yé tik jam. U nlama yéñ le u ba ngwélés i
loñ yoñ.
I ngéda u nyi mam ma loñ yoñ, bôt ba nti we lipém. Jon u nok le: masôôbe u béé i ti yoñ.
U yéñ bañ le mut a gwés we. Banga jam i yé le mut a ti we lipém inyuule u
mbégés mbog yoñ, base yoñ, hop woñ i ke bisu. Jon u nok le: njok i
keneg, i yégék
matin. Ibale u nyi bé ngim jam tole ngim yom, u kee u tehe i mut a
nyi i mam mana le a ntoñle we mo i hop u mee. Jon u nok le: man
kaa a noga hee, wee a mbada. U nogok ki
le: yi
i ngi kônde i ntek bé mal.
Di nyi le Bakana ba Mbenge ni Bakana ba base i baôm mbom isi ba bi nuñul basôgôlsôgôl bés kikii minkol. I jam lini li bi nom mbôgôl i tan i
nwi. U yoñ makidig le wa ba
habé nkol u Bakana ni i njel ini le u bana lipémba, hala wee u loo Bakana ba
Mbenge ni Bakana ba yé i base i baôm mbom isi ni
likot joñ li masangô. U nlama yi le mut bisu i nkoñ biték a béé Nhindô, hala a yé mbôgôl i na dikôô di nwi. U hôya bañ i jam li Bakana bana ndi
u yi le basôgôlsôgôl boñ bon ba béé Égiptô kwañ, bon ba yé
loñ i bisu i yi le Hilôlômbi a yé wada, bon ba yé loñ i bisu i bot
matila, bon ba yé loñ i bisu i yi mbog,
hala wee minsongi, liyi tjôdôt, liôt
minsongi mi ngéda, i bot nkalngéda, i bot
mangand, i yi matibla i ke bisu. Jon u nok le: mbog i yé lép i ntep bilos. Jon mbôgôl i tan i nwi i
kété mbôgôl i na dikôô di nwi hala a yé
himamana jam noñnaga ni ngéda i niñ i mut. Matila basôgôlsôgôl ba bi yigle bés ma yé manyii. Di nlama tém mu.
Jon u nok le: tém témék, hulul hi huulag.
U nogok ki le: mbog i nyibil bilap.
Jon u nok ki
le ta a kal me le. Hala wee ibale u nke
bé i kand mbôl ni isoñ, u mbol nleñ i
nyôl ni pahge. U nogok ki le : maange
a nke bé likand mbôl ni isañ a nhañ bé le a yiga bol mbay ni pahge. Hala wee u nlama bé waa yigil ni i yi bilôg bisoñ. Minhindô mi ñôô bisélél i
len ini.
Ibale bo u gwé bé njômbi ni ômsiñ wa
ke bé ni bisu. Wa pa bé ño inyuule u gwé bé yi to pék. Jon u nlama bana makénd
ni i mam u ngwel. U nla ndigi boñ i jam li, i ngéda u nyoñ ndémbél ni i bôt ba
pôna we. Hala wee bon bés ba nlama tehe bitidii bi mintôô nwés mi bôt, bitidii
bi banga yés i bôt, bitidii bi mambog més, mapôô més, malép més, lingwañ li
hisi hés ni i gwom bi yé mu, kikii bo mpuma, gôl, bup, kalasin, mamuna i ke
bisu. Bon bés ba nlama tehe bitidii bi ñunda mapan més, binuga gwés i ke bisu.
I ngéda u gwé sômbôl lipémba, we nyen u ñôt mahoñol moñ lelaa wa gwélél lingwañ li
hisi hoñ, kii wa boñ ni lingwañ li hisi hoñ, wa sal laa lingwañ li hisi hoñ, i
mbee nseñ i loñ u ntehe inyuu lingwañ li hisi hoñ
i ke bisu. U
nlama yi le : mahôla ma mbôk bé bag
ni ki le malép ma njagi ma nlamb bé nsôk.
Ndi a man mee, a ngond mee u ñee kii ni bilôg
bisoñ ? Nseñ woñ u yéne hee ni bilôg bisoñ ? U nsañ
kii ni bilôg bisoñ? U nlama bé hôya le bôt ba kôba ba
bi bot i yom ini le yum. Jon u nok le : diuuna di yé di kotba di puuwe ndi di sés njok. U nla bé bana tohi wetama. I gwom di nla
bé bañ, di nyoñ bakén ba bôt le ba bañ gwo i loñ yés inyuu i boñ le bon bés ba nigil i bañ i
gwom bi. Ni mbok laa mam ma nan? Ni nyônôs likak li nan inyuu i jam ni nneebe? Jon u nok le : a légék u jek, a hol
u je kuunjañ. U yi ni le : nkekeba a nkep bé nyuu yé. Jon niñ i ñane bés
le di sal ntôñ. Inyuu hala nyen u nok le : woo
wada u nkañ bé jomb. Jon di mlama ôô biséléél gwés, di nlama bañ bee gwés,
maog més, di nlama sal bijek gwés ndi di nuñul bisélél gwés, maog més, bee
gwés, bijek gwés ni biloñ bi nkoñ hisi. Di nlama yéñ i bana môô ma njap, môô ma
mbôndô, môô ma bipiya, môô ma kaga, môô ma lañ i ke bisu inyuu i bot minson ni
i nuñul i môô mana ni nkoñ hisi. Di nlama bot minloñ mi nyunga inyuu i boñ le
bon ba mee ba sombok nkus, ba nuñlak ki nkus. Hilôlômbi a bi ti bés gwom bi yé
nseñ inyuu niñ yés. Di ôbôs bañ i gwom bi. Di waa bégés ni gwés gwom bi nlôl
bakén ba biloñ. Jon u nok le: mpot
bindéé a gwé bé lipém i nloñ yé. U nogog ki le: lingwo li mbai yada li nnepna
bé.
I mam mana mon ma mboñ bés le di gwé bé mahoñol ma lipémba. Di yé ngandag i
ngim homa, i ngim tison, i ngim homa
nson, i ngim nlôñ, i ngim ntôñ, bôt ba yé ndék ba ñane bés. Di yé ndék i ngim homa, i ngim tison, i ngim ntôñ, i ngim nlôñ, i ngim homa nson, i bôt ba nloo bés
nsongi ba ñane bés. Ndigi inyuule di gwé bé sômbôl
lipémba. I bôt ba nloo bé bés nsongi i bôt ba nlôôs bés mahoñol map inyuu i boñ
le di nneebe ane yap, di niñ isi ane yap, le di bana bañ mahoñol to ngôñ i pa ño,
yom di tehe ndigi nseñ wap. Hala a yé gwét bi mahoñol. Jon u nok le: jam u nwél, u nyôs nyuu. Inyuu i bana
lipémba u nlama nigil i bôt ba nkéñ we le u bana lipémba. Jon u nok le: Puunjé Bingan nye me tjél nsohi ma niñil i
kii ? U nogok ki le: ngwégwét man lôg Basangén a ba ke i jo gwét biloñ, a yi bé gwo ndi a yik makanda. I nwaa u bana lipémba u yi le loñ ititigi i jôlag gwét likenge. Hala a hôla loñ mee i semba manoodana ma mam inyuule loñ
mee i nyi bahoma bakén ba biloñ ba gwééne bé ngui.
Yaônde,
10 matjél 2020
Nkam
PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com