lundi 23 avril 2018

LIBAM LI WÉÉ


LIBAM LI WÉÉ

 

         Ingéda  u tehe ngim e i gwé hôk ndi wéé i bak mu i kété, u yi le nyôi yon i bañ i wéé i. Wéé i yé ikété bibabi. Libam li wéé jon li tééda bibabi mu ikété hôk. Libam li wéé li nyambi bé, li nhuna    ingéda li nok lék.

 

         Ingéda ba nha bup ikété nkôm hi huu, malép ma bup  ma nlék ma nkwél libam li wéé li gwé ôngba i yom ba ngwés ôô, kikii hihéga nkulen,  bak, mpôs i ke bisu. Ingéda malép ma bup ma  nhol, ma nyila éña, ma nyoñ nyuu i yom ba ñôô.

 

         Libam  li wéé li yé  matibla ma  hikongo hi njôp mut i nyuu.

Ba ngwélél libam li wéé inyuu i bañ mbon bitamb, mbon biyééne, u makôga i ke bisu. Ba ngwélél ki libam li wéé inyuu i bañ tjañdré.

 

Yaônde, 13 matumb 2018

Nkam Pondi Pondi


 

           

 

B’A MUT A NLA KWEL NI MUT NUMPE ?


B’A MUT A NLA KWEL NI MUT NUMPE ?

Yom di ntehe, yo ini le, to hala kikii manwin ma ntjama ni mbog  yosô, bôt ba nkwel bé ngandag. Nkwel u yé kii ? Mut a mpot numpe a ñemble, yak nyek a ntimbhe, mut a emble nye.

         Yi i yé gwom bi tagbe mahoñol ma mut. Da tehe kii i nkéñ nkwel ikété bôt ni lelaa nkwel u nla ba ikété bôt.

Ibale bo ndi u nyoñ hihéga i loñ yés, wa ga tehe le, ngim bon ba loñ ba nyan libag li basôgôlsôgôl ni i njel ini le, ba mpot ni boñ mam map kikii Bakana ba Mbenge ba, ba bi énél loñ yés. Inyuu yap, bilonge bimam gwobisôna bi nlôl ndigi Bakana. Nhindô mut u nla bé yi boñ jam jokijo i mis map. I mut numpe nunu, a yé mut kikii we, ndi ni yé bôt ibaa, we ni nye ni nkwel bé, biyi binan bi meyna bé to ibale bo ni mpot hop wada. Nye a gwés ba isi ane i loñ pe, ndi we u ngwés ba kunde. Jam lipe li yé ki mu le, i nwet a mboñ sukulu, yaani a kôhna mambôngi, nson wéé i ti nye bigwel moo. Ni ha, i ti loñ, a nene kikii nwet woñ, we u bag kikii nlimil wéé.

Hala a ñunda bés le yom i nkéñ nkwel hana i yé ngôñ lipémba. Nkwel u nla ba ikété bôt ingéda linogol bibug li yé, ingéda ba nyi le ligwé jap li mbog li yé bo nseñ inyuu libag jap li bôt ba binam. Mut a nla kwel ni mut numpe ingéda bôt ba nyi le, ba kôli mambén. Ingéda mut a nyi le a kôli i boñ i mam ma nkon nye ngông ibabé nye i bôk mbén, hanyen a nla kwel ni mut numpe.

Yom u tééda, yo ini le nkwel wés i tihba ndigi ligwé li mbog. Nkwel u tihba mam mape i ke ni bisu.

 

 

 

B’A MUT TISON A NLA KWEL NI MUT MBAI ?

Yom di nyi, yo ini le, mut tison a nhoñol le, nyen a nla niiga mut mbai kii i yé mahol. Ndi, ibale bo, di mbénge ibôdôl hanano 37 ma nwi, di ntehe le, manjel momasôna mut tison a nnoñ inyuu mahol, mahol ma nene béé inyuule mahol ma mbat ngôôba ni neebe i mut tison ni mut mbai le, ba sôñ ligwé li mbog, le ba jôs liyep ni i bot lihat inyuule i yom koñ i lôla i ñunda bés, yon i yé le, di nyi habé mbog basôgôlsôgôl ba bi yigle bés, ndi to mbog Bakana ba mbenge.

B’A NGWAL A NLA KWEL NI MAN WÉÉ ?

Man ingéda a ngwéé, mut bisu a nla kwel ni nye a yé nyañ ngwal nye. I nyañ nu, a yé nye mam méé momasôna, malam ni mabe.

Nkéñéé man u mbôdôl yi su i nyañ, a ntehe nye, a nup mis inyuu i bénge nyañ. A mbôdôl yi liké li nyañ, moo ma nyañ, njiñ nyañ ni libéé li nyañ. Nkéñéé man u ñee ndigi bé libéé li nyañ, sômbôl yéé i yé le nyañ a gwés nye, a kwel ki ni nye. Nkwel unu, i pôla nyañ bo man a ntip gwal, won u nla ti i man nunu bilem ni libag jéé, ingéda a yila mut. Maange a yé a nañ, le a nyila maange wanda, ngim gwom pe, i mbôdôl kon nye ngôñ. A nyéñ i ba kunde, a ngwés le, ingéda a yé i ti, bôt ba yi le ngim mut i, i mpot kikii hihéga. A nyéñ i yi ngim mam i, i ntagbe i niñ i mut binam. Hanyen u nog boonge bape, ba mbat bagwal bap le, lelaa man a ngwéé ? U mbéna ki tehe le, maange wanda a ngwés a yén i yéé pes nyetama inyuu i ôt mahoñol. I pes i maange munlôm, u yi ni le, mudaa a mbôdôl kon nye ngôñ inyuule manum ma nla bôdôl pam nye.

 

 

 

 

 

 

 

YAÔNDE, 02 kondoñ 1998

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

MAN


MAN

Di nlakobol i bukini ni kal le hala a yé mut a yénginañ.

 

1
Nkéñéé man
=   man nu antipgwé.
2
Nsed man
=   man nu antipgwé.
3
Ndeget man
=  man nu a ntipgwé.
4
Hisii man
 =  man nu a nlôôhaipéda.
5
Ipéda man
=  man nu a nlôôhatitigi.
6
Man titigi
=  man nu a nañagbé.
7
Libog li man
=  man nu a yénkeñi, a bakngiiña.
8
Néhña man
=  man nu a nañ.
9
Ndôman
=  maangewanda.
10
Nhôôlak man
=  man nu a gwépék.
11
Ntôô man
=  man nu a yémañiloobape.
12
Man mayoo manañ
 =  man umbôkgwal.
13
Man ñemnañtole man ñemlikôndô
=  man u ngwalibel.
14
Man ñemnkoñ
=  man nu a ngwééneingimmbai.
15
Man ngond
=  sômbsômbngwélés.
16
Man ngôndi loñ
=  man nu a ngwééneiñemloñ.
17
Man nyuu
=  man nu a nimisbagwal.

 

 

Yaônde, 5 matôp 2018

NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LINAÑA SAI


                                               LINAÑA SAI

 

Bôt ba kôba ba bé ba naña sai ingéda ba ntehe le yubda i nla pam i mgim ndap bôt, i ngim litén tole i ngim loñ. I sai ini nseñ wé i yé le hikii mut a nyi ngim jam i ntééga ndap bôt, litén, loñ i ke bisu a nyoñ hop. Nwet a naña sai a yé nkugi bum inyuu ndap yé bôt. A nyis bôt i ngim homa mbégdé  le a nla tehe bobasôna. A nyi i bôt ba nlama pot. I mbus hop i bôt na bak ba gwééna, ba nti kembee le ba njéla ntôñ ni bijek. I mbus nkugi bum tole nwet litén a nsayap ndap  bôt. Nseñ  linaña sai i yé i nkéñ le : hikok hi yé soo mbas, hi numb libam.

 

Yaônde, 05 dipos 2017

 Nkam Pondi Pondi


 

 

 

NSON I MAÔÔ


NSON I MAÔÔ

 

            Lai i ô i ngwel mindoñ mi makiñ ndi ba ep mo i nwi ô, i et ba hoo

pam i ngom ô. Mindoñ mini mi mboñ le ngom ô i nyiñnga, yak yo i nyingis bon ba bihés bo baa ba ô i ñem kété. Minyiñnga  mini mi nke i nyañ ô. I yé ngiñña, hés nyonog ni poños. I pônôs ini i nhôla le biyikda bi tagbe i jô i nyañ ô i gwé ôngba i koo. I jô i nyañ ô ini yo i gwé bipog bi manogna. I poños i yé i jô i nyañ ô i ntinde ngii bipog  bi manogna yon i yé binyunge minkañ. Binyunge minkañ bini bi nke i boña nu a ntep ni yilis gwo makiñ. Minsinga mi minkañ mi nhôla boña i tep mambee makiñ di emble ni makiñ di emble bañ. Maôô ma nhôla bés i nog longe. Di nla yi i pes makiñ ma nlôl. Ndi i ngéda u nkwel, boña woñ a nog ndigi ngan yada. Lelaa u nla yi le u nog bé longe ni maôô moñ ? I ngéda u mbédés kiñ nkuu mahop tole kiñ nkuu bititii, ndi i bôt ba yé we i pañ ba nog le i mpot ni ngui. Ibale bo u mbat bôt hikii ngéda le ba tiimba kal we i yom ba mpot. Ibale bo u mbéna kañ mbom, tole u nyiibe, tole u nsét ño inyuu i nog i mut a mpôdôs we. Ibale bo i yé we ndutu i nog i yom i mpôda ingéda bôt ba kôdi libai tole i ngéda u yé i mbôm sabe, tole i boma ni mawanda moñ. Ibale bo u mbéna bat bôt bape le ba kal we i yom i mpôda.

 Di nlama tééda maôô més longe inyuule hala a yé kimasoda le mut a nog mam momasôna ma niñ ni maôô méé. Di nlama jôwa ô kikii ini nyuu i pe to ngélé yada i ngim sondi. Jon di yén bañ i homa makiñ ma mbet i ngii i lel balal ba ndamba.

Yaônde, 20 biôôm 2002

Nkam PONDI PONDI

http:// antoinepondipondi.blogspot.com

MBOM BE


MBOM BE

 

Di nla kobol i buk ini le mbom ni kal le mbom yon i ñunda njel. Mbom be hala wee mam ma be ma mpémél we. Hala wee mbom i yé we be. Hala wee mam ma nke bé we longe. Jon u nok le :  Mut mbom be a bada libanga li be i séya. U nogog ki le : likondo li mut mbom  be li num bé  nkunda ndigi bañ. Hala wee jam li mut mbom be li nkenep bé tole li nyét bé ni masoda, li nsiib.

 

Yaônde, 26 matumb 2018

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blospot.com

NWET BUM


 

NWET BUM

 

Di nla kobol i buk ini ni kal  le nwet bum lisañ jada, a yé i mut a  noñnga isañ. Hala wee i nwet a mbôk gwé.

 

Di nla ki kobol i buk ini ni kal le nwet bum linyañ jada a yé mbôk gwé. Ndi nwet bum lisañ jada ni nwet bum linyañ jada ba yé isi ane i nwet litén.

 

Yaônde, 30 hikañ 2017

Nkam Pondi Pondi


 

LIBAÑ MONI


LIBAÑ MONI

 

Njee a mbañ moni di ngwélél hikii kel ?Hikii mut a mbôñôl moni inyuu i somb mambod méé, bijek gwé, i saa ndap a nlend i ke bisu. Mut a nla bé niñ ngi moni. Ndi ngim bôt i gwé ngui ni kunde i bañ moni. Ngandag bôt i nhoñol le ngomin nyen a mbañ moni tole loñ yon i mbañ moni tole mgim bôt nson wap i yé le ba mbañ moni. Hala a ta bé maliga. I moni u ntééda hikuu hi moni mi mboda bôt, hikuu hi moni hi hon hi mbañ moni ingéda u mbat kôle. Ingéda u mbat hikuu hi moni 100 000 FCFA. Hikuu hi moni hi ntila we le u gwé pil ndi hi gwé bé i moni nunu. Jon hi mbañ moni ndi ki hi gwé bé to dola. Ngui i i bi tina nye. Wa somb i nkus woñ 100 000 FCFA. I mut a nuñle we nkus, nye a nkôhna matila le a gwé 100 000 FCFA. I mut a nuñle we nkus, a saa babôñôl bé, a somb ki nkus i pe inyuu i yiha i nkus a nuñul i ke bisu. I mam mana, momasôna ma mbôña ni moni hikuu hi moni hi mbañ ngi dola.I moni nunu a ntagbe bé i moo ma bôt, yéne mapep. I moni nunu mi nlôô i ngandag moo nyen ba nsébél le, moni pil. I moni u gwé i len ini hikuu hi moni ibale u mbénge manjel mi noñ, mi nlôl i moni ngim mut i bi kôhna kôle hikuu hi moni ndi mi pam i weeni. Ngim mut ini i nsal inyuu i saa pil wé. Ingéda a mal saa pil wé i moni nunu a ñôbi inyuu liôt sitok. Inyuu hala nyen inyuu i boñ le moni a sal i nsômbla le bôt, ngomin, biiñngin, biloñ i ke bisu ba yoñ kôle moni dikuu di moni di mboda bôt.Pil won u yé ño masin i likot masangô i len ini. Ibale pil u tabé moni mi ta bé. Inyuukii? Inyuule ingéda hikuu hi moni i nkôle 100 000 F CFA. U nlama timhbe 100 000 F CFA ni yéñe i 5 000F CFA  . Ndi hikuu hi moni hi mbañ bé 105 000 F CFA  ingéda  hi mpôôs we moni. Yom hikuu hi moni hi mbañ 100 000 F CFA . Mut numpe nyen a nkôle 5 000 F CFA mi mi njôp hikuu hi moni. Mi  mi yé moni u nlama saa pil woñ.

         Hala a yé kii malép ma waa bé kuli. Ndi kii i yé pil ? I mut a nkôle mut numpe moni a nloo i mut a nyoñ pil, a nlama sal inyuu i saa pil a nyoñ. I woo i nti i yé i ngii woo i nyoñ. Hala nyen mam ma ntagbe likot masangô li ligwañ li wim. Mapanga ma moni mon ma nkena likot masangô. Ma niñil mapil.  I loñ i ngwés bé le lingwañ li wim li mapanga ma moni jon li ñane nye,  i mbañ moni wé ni njel tik hikuu hi moni.

 

Yaônde, 13 matumb 2018

Nkam Pondi Pondi


 

NWET BUM

 
NWET BUM
 
Di nla kobol i buk ini ni kal  le nwet bum lisañ jada, a yé i mut a  noñnga isañ. Hala wee i nwet a mbôk gwé.
 
Di nla ki kobol i buk ini ni kal le nwet bum linyañ jada a yé mbôk gwé. Ndi nwet bum lisañ jada ni nwet bum linyañ jada ba yé isi ane i nwet litén.
 
Yaônde, 30 hikañ 2017
Nkam Pondi Pondi