NWÉHÉL

NWÉHÉL

         Hala a yé le, u mboñ béba ndi u tam béba yoñ. Ingéda ba nkal le, ba nwéhél wé, hala a nkobla le i mut u mboñ béba, a nhéya béba u mboñ nye i ñem wéé. Hala a nkobla ki le a nhôya béba yoñ. Jon mut a nla nwéhél béba, mut a nla nwéhél bisol, mut a nla nwéhél maboñog ma mut numpe i ke bisu. Hilôlômbi a nla nwéhél béba i mut a mboñ, Hilôlômbi a nla nwéhél mut a mbôk mbén yéé i ke bisu.

         Bôt ba nla nwéhlana bibéba gwap, bisol gwap, maboñog map i ke bisu. Jôñ mut yon i nyi bé nwéhél béba mut a mboñ. Ingéda mut a nyi nwéhél yag bôt bape ba nwéhél nye bibéba gwéé. Nwéhél i nkobla bé le mahoñol moñ ma nyi habé i jam li mbôña. Nwéhél i nkobla ndigi le i béba ba mboñ we, u ntééda bé yo i ñem woñ. I mut a nyi nwéhél, a nniñ longe inyuule i nwaa a mboñ jam, a ñôt mahoñol méé longe liôdôg inyuu i mboñ le a tam bañ i yom a mboñ. I mut nunu a nyi gwel nyuu yé ni nyemede. Hala a nlôl ndigi ni sômbôl i mut nyemede ni suhul yé i nyuu. Mut a nla bé kal le, a ngwélél Hilôlômbi ndi a yi bé nwéhél manyañ. Hala a yé kimasoda le mut a nyi nwéhél i mut a mboñ nye béba.

         Jon ingéda u nog le, soho me ta béme kiñ ni we, hala wee, nwéhél me ndi me ntehe béme i jam lini kikii we. I kon ini ya nwéhél we, hala wee i kon ini ya pendel we.

         Ihôha ini ya nwéhél bé we. Hala wee u nke njek ngwé, u hada njok i sumbi. Jon u nlama yi le, ihôha hoñ ini ya sôk boñ le u gwiya kel yada.

         Ibale bo ndi u nla yi gwel hiun hoñ banga ligwelek, hala a hôla we le u boñ bañ béba, i wa yiga sôk tam. Masoda ni nu nkil hi kokok.

 

Yaônde, 15 matumb 1999

   Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LIKAP

 

        Hala a yé jam li mbéna béngé base. Di nla kobol i bug ini  ni kal le hala a yé gwéha mut a ngwés Hilôlômbi ni mut wé libôk. Mu i njel i nyen mut likap a nti i mut a gwé bé yom i yom a gwé kikii bo moni, mbod, bijek, bee i ke ni bisu. U nyi mut likap ingéda u nog le, njagi njok malép ma ipupuga, ba ha we, u ha nlal nyuñ. U nogog ki le, Bakô a kap njoi i mbôgôl bôt, a yégla tôl. Di nla kal le likap li yé i hôla mut tole ntôñ i base i jôi ni i gwéha Hilôlômbi. Ingéda mut a nkap, a mboñ i jam li ni longe yéé i ñem. Jon u nog le, ti i yé masoda i lel kôs. Hala wee i mut likap nunu, Hilôlômbi a nsayap nye ni nye a nkônde bana bigwel moo. Yak mam ma niñ yéé ma nke longe. Inyuu hala nyen mut likap a nlama bé ndigi bôn. A nlama bé ndigi bem le kikii a bana bigwel moo i lel balal ba ndamba, nyen a nkap tigale a bem jôga, a yi bé i yom i yé le likap.

 

       Likap li mboñ mut le a nimis bé niñ yéé. Likap li ntohol mut ni nyemb yéé. Jon u nog le, likap li ntééda libô.

 

       Ndi mut a hôya bañ nyemede, jon u nog le ipôda, ba pôt we, u mpôt habé mut.

 

YAÔNDE, 19 maye sép 2007

                                                  Nkam Pondi Pondi
 

 

          

        

LIBÔM LI NJINGE LI NHA BÉ YOM

LIBÔM LI NJINGE LI NHA BÉ YOM

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le i yom u bak u gwééne mapide i mal. Hala wee u pidge mut a yiga tjôô we. Hala wee i mut bôt ba nlôôha singe ni bôdôl ñem, a nhañ bé yube bo iyindi i lép. Hala a nkobla le u mbiine bañ bot yoñ ñem yak mut numpe inyuule i bon u ngwal, ba nla yila baoo boñ. I bôt u ñane bon ba la yila baoo boñ ni i njel ini le ba nyéñ i ôbôs ane yoñ, nson woñ. Hala a yé nlélém inyuu ndap yoñ bôt, mawanda moñ, bôt ba nlôñ woñ, bôt ba ntôñ woñ i ke bisu. Jon u nok le: ngog-lom i nupla.

 

Bôt ba kôba ba bi tehe le mbegee yoñ u bééga yo Hilôlômbi inyuule nyen a lédés we. Hilôlômbi a yé banga liaa. Jon u biine bot yoñ ñem yak Hilôlômbi. A ga wéha bé we nyuu. Jon ingéda bôt ba kôba ba bé soohe Hilôlômbi, ba bé sugus masoohe map ni i ngén ini le: nginda hibee hi i jek batôle. Hala wee ba nti Hilôlômbi mam map.

 

Masoda ni nu a nkil hi kobok.

 

 

Yaônde, 11 dipos 2016

                                                              Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

LIBÔM LI NJINGE LI NHA BÉ YOM

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le i yom u bak u gwééne mapide i mal. Hala wee u pidge mut a yiga tjôô we. Hala wee i mut bôt ba nlôôha singe ni bôdôl ñem, a nhañ bé yube bo iyindi i lép. Hala a nkobla le u mbiine bañ bot yoñ ñem yak mut numpe inyuule i bon u ngwal, ba nla yila baoo boñ. I bôt u ñane bon ba la yila baoo boñ ni i njel ini le ba nyéñ i ôbôs ane yoñ, nson woñ. Hala a yé nlélém inyuu ndap yoñ bôt, mawanda moñ, bôt ba nlôñ woñ, bôt ba ntôñ woñ i ke bisu. Jon u nok le: ngog-lom i nupla.

 

Bôt ba kôba ba bi tehe le mbegee yoñ u bééga yo Hilôlômbi inyuule nyen a lédés we. Hilôlômbi a yé banga liaa. Jon u biine bot yoñ ñem yak Hilôlômbi. A ga wéha bé we nyuu. Jon ingéda bôt ba kôba ba bé soohe Hilôlômbi, ba bé sugus masoohe map ni i ngén ini le: nginda hibee hi i jek batôle. Hala wee ba nti Hilôlômbi mam map.

 

Masoda ni nu a nkil hi kobok.

 

 

Yaônde, 11 dipos 2016

                                                              Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

LIBÔM LI NJINGE LI NHA BÉ YOM

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le i yom u bak u gwééne mapide i mal. Hala wee u pidge mut a yiga tjôô we. Hala wee i mut bôt ba nlôôha singe ni bôdôl ñem, a nhañ bé yube bo iyindi i lép. Hala a nkobla le u mbiine bañ bot yoñ ñem yak mut numpe inyuule i bon u ngwal, ba nla yila baoo boñ. I bôt u ñane bon ba la yila baoo boñ ni i njel ini le ba nyéñ i ôbôs ane yoñ, nson woñ. Hala a yé nlélém inyuu ndap yoñ bôt, mawanda moñ, bôt ba nlôñ woñ, bôt ba ntôñ woñ i ke bisu. Jon u nok le: ngog-lom i nupla.

 

Bôt ba kôba ba bi tehe le mbegee yoñ u bééga yo Hilôlômbi inyuule nyen a lédés we. Hilôlômbi a yé banga liaa. Jon u biine bot yoñ ñem yak Hilôlômbi. A ga wéha bé we nyuu. Jon ingéda bôt ba kôba ba bé soohe Hilôlômbi, ba bé sugus masoohe map ni i ngén ini le: nginda hibee hi i jek batôle. Hala wee ba nti Hilôlômbi mam map.

 

Masoda ni nu a nkil hi kobok.

 

 

Yaônde, 11 dipos 2016

                                                              Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

MAN MEE A NUÑLENE BAÑ BITÉK GWÉ MUT A TABÉ MAN MEE

MAN MEE A NUÑLENE BAÑ BITÉK GWÉ MUT A TABÉ MAN MEE

 

Hala a yé mbén i yôhne ibaa Hi1ô1ômbi a bi ti bôt ba kôba ingéda a bi tohol bo gwét i NGOG LITUBA. A bôn bo le a ti bo nkoñ. Bayemlikok a yônôs likak li, ni bon ba mee ba bana nkoñ. Batuupék a ti bôt ba kôba yi ni pék inyuu i sal bijek mu i nkoñ wap ni ôô bisélél gwap. Hala wee Hilô1ômbi a bi sayap bo le ba niñ longe ni ki le ba ba kunde. Jon a bi ti bo i mbén ini inyuule ingéda ba nuñul nkoñ wap mut a tabé man mee, i mut nunu a nyi bé Hilô1ômbi ni biniigana gwé. Mahoñol ni maboñog ma mut nunu a tabé man mee ma yé le a kadal nkoñ. Ndi ki ingéda Hilôlômbi a bi ti man mee nkoñ, i nkoñ unu u kéba ni matén i mbus matén, bôt ba kôba ba nkap nkoñ ni mandap ma bikôkô i ke ni bisu.

lnyuu i ti Hilô1ômbi mayéga ni i jam lini le a nti bo nkoñ, nyen man mee a bi kene i ngén ini le, i yoñ sat u nyi, yon u tôgbege. A kéné ki i ngén ini le, ba nkés bé mbog i ngii mbog. Hala wee a kôm bañ Hi1ô1ômbi mbus to biniigana gwé inyuule a son njonog, a yi habé i kel Njombongo a loo.

Hilôlômbi a bi sayap nkoñ i man mee, a bii lihat mu. Jon ibale u nuñul biték gwoñ mut a tabé man mee, i mut nunu a nyoñ lihat li yé biték Hilôlômbi a bi ti bôt ba kôba.

Yaônde, 26 hikañ 2009

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

HEE U MBANA MANE ?

HEE U MBANA MANE ?

 

Di nla kobol i buk ini le mane ni kal le hala a yé jam mut a nnok ingéda a ntihba  tole a ntehe  tole a nnôgda  ngim yom i nne, yom i nlémél nye, yom i ñôt nye, yom i nyônôs ngôñ yé  i ke bisu. Jon mut a nla nok mane le a mbénge ngim tidii, le a nyo maog, le a ñôt singa, le a ntehe ntuk boi, le a ñañ ngim kaat, ingéda malal. Jon u nok le : man Ndôg Tjok le Njôk Mbéa Elias, a kahal laana mudaa. Ndi mudaa a kahal nok mane, nye nye le a Elias gwel me .Ndi Njôk a timbhe nye le : me gwel we, b’a me me téé ? Nye yak me me bag ma bat we le gwel me .Hala wee ingéda mut a nok mane ma malal a nkahal podba.

 

Base i sôkbôk i niiga bés le mut a mbana mane ingéda a ngwélél mambén ma Hilôlômbi. Ingéda a nke bé bilôñ bi be, ngéda a mboñ bé biyôglô bi mam. Jon i mut a mbégés mambén ma Hilôlômbi, a yé mut suhul nyuu, mut telep sép, mut a nkon Hilôlômbi woñi, mut likap, mut  nsañ, mut ngôô. I mut a nok mane le a ngwélél mambén ma Hilôlômbi, a niñ longe niñ.A yé mut a gwé mban.

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

 

Yaônde, 25 hikañ 2016

Nkam PondiPondi

 

Kel i hi yek ngi jam

Kel i hi yek ngi jam

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le hikii kel i nyena méé mam. Hala wee kel yokiyo i ntagbe bé le ngim noga jam i gwéla bé.

            Bôt ba kôba ba nniiga bés le hikii kel i yé longe kel inyu mut, le a boñ i yom a nlama boñ. Hikii kel mut a nlama yi añ litiñ. Limom ñwee li nhôla mut   i yi añ litiñ. Hala wee mut a nlama hôlôs nyuu i jam a ngwel. Inyuule niñ i yé i mam, mut a mboma hikii kel. Jon a nlama bé hôô moo i tôl. Ingéda u ntôde, hala a nkobla le ngim nson i mbem we inyu i kel i. Jon u nog le, Puhe i Kongo, man Kongo Nkana, nye jam li puhe we, weg u puhe jo. Hala wee to ibale u bag bé nkôôbaga i boñ jam, ndi i béda le u boñ jo, u mboñ yaa jo kikii la yoñ. Ndi hikii jam li gwéé i wéé kôm kel

            Masoda ni nu a nkil  hi kokok.

 

                     Yaônde, 27 hilônde 2011

                         Nkam Pondi Pondi

                                                          

Kel i hi yek ngi jam

 

Di nla kobol i ngén ini ni kal le hikii kel i nyena méé mam. Hala wee kel yokiyo i ntagbe bé le ngim noga jam i gwéla bé.

            Bôt ba kôba ba nniiga bés le hikii kel i yé longe kel inyu mut, le a boñ i yom a nlama boñ. Hikii kel mut a nlama yi añ litiñ. Limom ñwee li nhôla mut   i yi añ litiñ. Hala wee mut a nlama hôlôs nyuu i jam a ngwel. Inyuule niñ i yé i mam, mut a mboma hikii kel. Jon a nlama bé hôô moo i tôl. Ingéda u ntôde, hala a nkobla le ngim nson i mbem we inyu i kel i. Jon u nog le, Puhe i Kongo, man Kongo Nkana, nye jam li puhe we, weg u puhe jo. Hala wee to ibale u bag bé nkôôbaga i boñ jam, ndi i béda le u boñ jo, u mboñ yaa jo kikii la yoñ. Ndi hikii jam li gwéé i wéé kôm kel

            Masoda ni nu a nkil  hi kokok.

 

                     Yaônde, 27 hilônde 2011

                         Nkam Pondi Pondi

                                                          

Yigil matjél

Yigil matjél

Matjél ma yé kôyôp malémôke ma hôm minkañ ndi mi beegag bijek ni mahindi ma bipog bi nyuu. Matjél ma gwé malémôke ma mpôp, mon ba nsébél le plasma. Mu nyen matjee ma matjél ma niñil lôñ ni bijek bi minsôn. U gwé ki malémôke ma mbagla ni matjél ingéda matjél ma maba. Mon ba nsébél le sérum.Malémôke nunu a yé kikii plasma ndi a gwé bé bijek bi minsôn. Malémôke nunu nyen a nhôla i léba ngandag makon. Nyen a nhôla likep  makele hala wee matibla ba mban mut, to nuga, to hiobi yañ le béba kon i gwel habañ nye tole i tibil ngim makon.

Yigil matjél i nhôla i yi too mut a gwé matjél ma kon (séropositif) tole matjél ma mbôô (séronégatif). I jam lini li mbôña i toga. Li mboñ ki le ngi-yi i sôs le mut a hémle habañ baboo. Jon mut a nlama bé waa nigil inyuule yi i ngi kônde i nteg bé mal.

Yaônde, 29 hikañ 2010

NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com