vendredi 22 décembre 2017

BÔL I MATJAÑ

 
BÔL I  MATJAÑ
 
 Inyuu lingwañ li wim u nla kôhna bon ba loñ maséé ingéda u yé mut nkoda le hala a ntéénga  bé we. Hala a mboñ le u bok niñ yoñ le u bana lihat i lel balal ba ndamba ni i njel ini le u ñôô bisélél gwoñ i nya i nloo hihéga. U nlama sélés boña woñ  le i jam li, li telep bañ. Jon gwét, wip, nkane, ndéñ, maog  ni bañga, libana lihat manjel momasôna, litjé mbog Hilôlômbi, libañ gwom bi nhee diye ngandag i ke bisu bi, mpamna le mut nyekinye a nyep bé ni jis li mbôngôô.
         Ibale bo bôt ba wip ba ta bé ki u gwé bé biloya, balét ba sukulu ba nniiga mambén, bôt ba maoñ ba ba ñoñ mandap ma bisukulu ba niiga mambén. Hi kokok hi hon hi yé i len  ini ni i bôt ba ngwés le botama bon ba nuñul bisélél gwap, le ba  bak i bôt bape ba nuñul mi nlélém  mi bésélél kikii bo. Jon ba nsaa bé tas i loñ, ba nip moni mi loñ, ba nke i mbep i tat bôt bape, ba nti bitek inyuu i kôhna bibôm, ba mbôk mambén ma nson ni mbôô i bon ba loñ, ba nkôhna moni i ba bé bo i sal ngim nson, ba nheñel liot sitok i ke bisu. Hala a mpamna bés le i nsômbla le ngoo bôt i nson njonog inyuu mane ma minhat mi bôt. Nlélém ni ngoo bôdaa i nlama ti bôlôm ba gwé moni mane.
Lingwañ li wim li nyi ndigi bilembe, malôga, liôbôs, libana bigwel moo i lel balal ba  ndamba, litjé mbog bihégél kikii longe lem. Lingwañ li wim li yé libadô li mbus ibaa.
 
Yaônde, 11 libui li ñyéé 2017
Nkam Pondi Pondi

MBAMAK MUT

 
MBAMAK MUT
 
 
Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé mut a yé lôs, mut a nkon bé woñi a bak ki nhôôlak mut.
 
Yaônde, 12 libui li ñyéé 2017
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

jeudi 21 décembre 2017

Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb libam


Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb  libam

Di nla kobol i ngén ini kal le jam li yé li nom bôt ba waa jo. Jon mut a nlama yéñ le a lel bañ balal ba ndamba. Inyuu hala nyen i mut a ngwés niñ longe niñ a nlama yi le hikii jam a mboñ li gwé ngim ngéda. Jon u nog le : u nom maé, u kit ñem blibui. U nogog ki le : u nom bikaï, u boma nkugi. U sôgôg ki nog le : tel i yé maloo njel. Inyuule u nlama bé pak bôt i mis. Lem i bôt i yé le, ba ngwés ba ntehe mahéñha. Len we, yaani numpe.Kel i keneg ndigi.Niñ i keneg ni bisu. Mut nyekinye a ta bé Batuupék.

Yom di nyi, yo ini le, masai ma nnumb béba njiñ, u bat habé njiñ libam li masai. Hala a yé kimasoda le mut a nyi le i jam a mboñ a nômôl bañ mu le bôt ba waa nye. Ngim ngéda i yé le bôt ba emble we, le bôt ba nôgôl we, le bôt ba nihbe we I ke bisu.

Yaônde, 05 Kondoñ 2013

Nkam Pondi Pondi

Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb libam


Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb  libam

Di nla kobol i ngén ini kal le jam li yé li nom bôt ba waa jo. Jon mut a nlama yéñ le a lel bañ balal ba ndamba. Inyuu hala nyen i mut a ngwés niñ longe niñ a nlama yi le hikii jam a mboñ li gwé ngim ngéda. Jon u nog le : u nom maé, u kit ñem blibui. U nogog ki le : u nom bikaï, u boma nkugi. U sôgôg ki nog le : tel i yé maloo njel. Inyuule u nlama bé pak bôt i mis. Lem i bôt i yé le, ba ngwés ba ntehe mahéñha. Len we, yaani numpe.Kel i keneg ndigi.Niñ i keneg ni bisu. Mut nyekinye a ta bé Batuupék.

Yom di nyi, yo ini le, masai ma nnumb béba njiñ, u bat habé njiñ libam li masai. Hala a yé kimasoda le mut a nyi le i jam a mboñ a nômôl bañ mu le bôt ba waa nye. Ngim ngéda i yé le bôt ba emble we, le bôt ba nôgôl we, le bôt ba nihbe we I ke bisu.

Yaônde, 05 Kondoñ 2013

Nkam Pondi Pondi

Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb libam


Hikok hi yé hi soo bas hi nnumb  libam

Di nla kobol i ngén ini kal le jam li yé li nom bôt ba waa jo. Jon mut a nlama yéñ le a lel bañ balal ba ndamba. Inyuu hala nyen i mut a ngwés niñ longe niñ a nlama yi le hikii jam a mboñ li gwé ngim ngéda. Jon u nog le : u nom maé, u kit ñem blibui. U nogog ki le : u nom bikaï, u boma nkugi. U sôgôg ki nog le : tel i yé maloo njel. Inyuule u nlama bé pak bôt i mis. Lem i bôt i yé le, ba ngwés ba ntehe mahéñha. Len we, yaani numpe.Kel i keneg ndigi.Niñ i keneg ni bisu. Mut nyekinye a ta bé Batuupék.

Yom di nyi, yo ini le, masai ma nnumb béba njiñ, u bat habé njiñ libam li masai. Hala a yé kimasoda le mut a nyi le i jam a mboñ a nômôl bañ mu le bôt ba waa nye. Ngim ngéda i yé le bôt ba emble we, le bôt ba nôgôl we, le bôt ba nihbe we I ke bisu.

Yaônde, 05 Kondoñ 2013

Nkam Pondi Pondi

Hite


Hite

Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé maange pék. Hala wee a nyi bog mam méé. A noñ bé minlôñ. A nyi i homa nseñ wéé i yéne. A mbéna ba maange manôgla. A yé maange a nyéñ yi mam, a nyéñ i tehe mam momasôna, a nyéñ i nog mam momasôna. A nyén binlôñ inyuu i emble.

Yaônde, 23 matôp 2011

Nkam Pondi Pondi


 

B’A BÉBA I GWÉ NGIM NSEÑ?


B’A BÉBA I GWÉ NGIM NSEÑ?

 

Di  nla kobol i bug ini le béba ni kal le hala a yé i boñ jam Hilôlômbi a nsônga tole i tjél boñ jam Hilôlômbi a ngwés.

 

Ingéda mut a mboñ béba, a yi le a sôk gwiya, a sôk bana kokse. Jon u nog le:u nke nyet ngwé,  u hada njok i sumi. U nogog ki le:nu man  a amb kuumba, a at boboñ i tiñi. Mut a nla ki boñ nyemede béba. Jon u nog le :u hogog, u tjagag kôô isi, wee u tjégél nyuu yoñ. Mu i njel ini nyen u nog ki le:nu man a ba téd libind jé, a hoñlag le a ntéd i jañan.

 

Mut a nla ba le a mboñ bé béba  ndi a nson njonog.  Mut a nla nog ndutu ki i yé le a mboñ bé béba. Jon u nog le : lisoñ jada li numbus nyo. Inyuu hala nyen, béba kai, u kit bañ yo ndi a nup yo.

 

Mut  telepsép  a nla  nog ndutu, a nla nson njonog. Hala a nkobla bé le a mboñ béba.Niñ i nkoñ biték i niiga bés le béba ni longe bi yé ikété niñ i mut. Mut telepsép a nla kon, mut wé lihaa a nla wél nye, a nla kwo makékse i ke ni bisu. Mut  telepsép a nyi le yom yokiyo i nla bé yémbél Bayemlikok. Jon a mbat Hilôlômbi mabadga, a nsoohe nye le a kônde ti nye banga hémle. Inyuule man ka a noga hee, wee a mbada. Jon man mee a bé yoñ ngind mañ, a leñ yo i ngii ndap le i kee i sôñ, hala wee a nti mam mé Hilôlômbi. I mbus hala, a nkénei ngén ini le:ngiinda hibee i hi jek batôle. Hala wee mut a nla bé yémbél Hilôlômbi ibale bo u nti nye mam moñ inyuule nyen a yé Bayemlikok.Hala wee u neebe i nigbene i tôl yé ni i ti nye bibégés. Jon Hilôlômbi a nkôble masoohe moñ ni njel Njombongo, le u kônde ba ni nye, le hémle yoñ i kônde nañ .Le u kon bañ woñi.

 

Yaônde, 14hilônde 2009

Nkam PondiPondi

http : //pondipondi.blogspot.com

 

NTIGLAK MUT U MAN MEE


NTIGLAK MUT U MAN MEE

 

I buk ini le tik i nkobla le yom to jam li yé tôbô tôbô. Jon u nla bana tik yom tole tik jam.

Di nla kobol i buk ini le lak ni kal le hala wee u nla boñ ngim yom tole ngim jam.

Ntiglak mut a yé mut a téé bitédéé, mut a yé kunde, ngwélés mut, mut a yé makénd ni ligwé jé ni i homa a bi lôl. Mut a nyôs nyuu i nson, mut pék , mut a ngwés lihaa jé, ndap yé bôt, litén jé ni loñ yé. Mut a ngwé suhul nyuu, mut manôgla. Jon u nok le : bisai bi noñ maange manôgla. Mut a gwé kumba. Mut a nti mbog yé lipem ni mayi ma mbog yé. Mut a ntoñ ni mboda yé le mut nye ki nye a yep bañ ni jis li mbôngoô. Mut a neebe le a wél inyuu lihaa jé ,ndap yé bôt, litén je ni loñ yé. Mut a nyi gwélél moo méé inyuu i sal longe nson u u nti lihaa jé, ndap yé bôt, litén jé ni loñ yé lipém. Mut a nyi bégés ngéñ.

 

A ta bé peles , a yé mut a nyi gwel nson.

 

Yaonde, 27 matjel 2017

Nkam Pondi Pondi


 

 

 

 

 

 

 

 

NIHBE

            Di nla kobol i bug ini ni kal le hala a yé li ban ñem i ngim mut tole i ngim yom u ngwés bé. Di nla ki kobol i bug ini ni kal le hala a yé i yi hémle ni maboñog ma mut numpe to ibale bo ndi u neebe bé hémle yé ni maboñog mé.

            I len ini u nog ngim bôt i nkal le mut a gwé bé i kal nye kii i yé longe tole kii i yé béba. U nogog ki le maliga ma tabé nlélem, ma nkiha ni liti maôñ ma hikii mut, ma nla selna ni ligwé li mbog li hikii loñ i ke ni bisu.

            Ngim biniigana i yé kom ni kom kikii bo lôs, lipém, telepsép, maange manôgla, suhul nyuu, likap, ngôô i ke ni bisu.

            Yom di yi yo ini le, bilembe ni wip bi yé béba inyuu matén momasôna ndi longe, ngôô ni suhul nyuu bi yé longe inyuu matén momasôna.

            Hilôlômbi a yé Hilôlômbi nu maliga. Jon ba nsébél nye le Kimaltjai.

Maliga mé ma yé nlélém i boga ni boga. Jon bôt ba kôba ba bé hémle nye. Ni bo ba bé ti nye mam map momasôna. Hilôlômbi a ngwés bé béba. Jon man mee a bé ti nye mam mé malam ni mam mabe a mboñ inyuu i boñ le Hilôlômbi a kônde pôdôs nye ni biniigana gwé.

            Base i sôkbôk i bé niiga bôt ba kôba le ba niñ ikété nsañ ni bôt bobasôna, le ba leegana bo ni bo inyuu lipém li Hilôlômbi, le ba boñnaga longe bo ni bo, le ba nognaga ngôô bo ni bo, le ba nwélaga bo ni bo ikété suhul nyuu, le ba ban i ñem i pôla yap ikété gwéha.

            Jon nihbe i mbat hémle, botñem ni gwéha. Jon nihbe i mbat hémle, botñem ni gwéha inyuu i bôt u ngwés bé tole inyuu i bôt ba mbén we. Batuupék a kônde ti we yi ni pék inyuu i niñ banga nihbe.

 

Yaônde, 22 hikañ 2017

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

POO HU

 

Hu i nla bé sal longe inyuule i nkon. Mut a nla nok njôhge i hu ndigi wee hu i nlék. Hala wee laakôp ikété hu i nkon. Jon u nok le hisañ i nkogoo mut. Hala a mboñ nye le a nla bé je. Ngôñ je i yé i mal nye ndigi inyuu njôhge a nok.

 

Mut a nla kon poo hu, hala wee i mbaamba i, i nkeñep ndi i yila poo hu. I poo hu ini ibale i nom ngandag, i kôs bé matiba ma kôli, i nla yila njok suguu.

 

U nla nok njôhge i hu ni i man nla. Hala a yé laakôp ikété hu ni laakôp ikété man nla bi nkon. Ibale bo ndi hu i nkon, matibla ma yé. Ngim bee i yé le mut a nlama yoñ. Ndi ibale kon hu i nnai, ba nla kan hu le  ba nhéya kon. Inyuu hala nyen mut a je bañ ngim bijek, mut a nyambaa bijek a nje loole a mmil, a mmil bañ yom i nlôôha let kikii bo hés nuga, bitoñ bi kembee, mut a nyo bañ ngim maog to ngim bineene bi gwé njiñ hôk ( gaz) tigale bi boñ le hu i kon inyuule njôñ  liôô i nligis laakôp i hu.

 

Yaônde, 06 matôp 2006

Mkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

 

BIJEK


BIJEK

 

Bitatam :
pobo, jañngôlô, nwiba, tôñ lilañ (janga), inkôgô, puma likôl, puma, kômôl, pamplé, libôk, piya, tômatô disingi,kasimanga, mbôndô, ngwaaban.
 
 
 
Môô :
Ma hiônde, ma njap, ma sud, ma nuga, kômôl, ndoga, ma maén
 
 
 
Bijek bi bombo :
Makabô, manga, gwôô, makondo ni  makubé, bakwede, matôôda, mbôñ, maôg, masôô, mbôlô, minkôkô…
 
 
Bijek bi minsôn :
Nuga, kôn, milik ni mapanga mé, tjobi, dinuni. ( Gwon bi nyila Misôn, bi nyihlaga gwo mondo.)
 
 
 
Bikai  :
Likai li nkana, tômatô, baam, babôga, kwem, bikoye, pôôga, njaangô, hikok, mintja, baombe, mandowa, isiñ, bikukunja…
 
 
 
Minso  :
Kôn nkana, kôn, kôn likôl, mbas, matop, ngond.
 
 
 
Bijek bi mahoñ  :
Môô mo masôna, môô ma binuga, malép ma kaka, dinyet,minkôñ, bikeket, bandéénga, nwañ,bikungi, minlongo, siklogo…

 

 

Yaônde, 23 matjel 2017

Nkam Pondi Pondi


 

 

HILÔLÔMBI NYEN A YÉ HOMA NIÑ I BOGA


            HILÔLÔMBI NYEN A YÉ HOMA NIÑ I BOGA

            U nhel mahoñol moñ yag njee ? Mandutu moñ, manoodana ma len ma ntinde we le u bat le njee a nla boñ le u bana hogbe. Ni ki le u bat le njee u nla nigbene i tôl yé. U nog ngandag bibug ni ngandag biniigana. Hilôlômbi nyen a gwé bibug bi niñ i boga. Jon di nsébél nye le Kimaltjai. Hala wee maliga mé ma yé nlélém tjai di tjai.

 Hala kikii u neebe le u yé man Hilôlômbi ni ki le nyen a bi heg we, u nlama yéñ nye ni biniigana gwé le Hilôlômbi a ti we banga hémle inyuule nyen a gwé yi ni pék yosôna.

Hilôlômbi a nyi mam momasôna.Jon di nsébél nye le Batuupék.

Yom yokiyo i nla bé nai nye. Jon a yé Bayemlikok.

 

Yaônde, 22 hikañ 2017

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

jeudi 23 novembre 2017

LIYI GWÉLÉL SÔKBÔK


LIYI GWÉLÉL SÔKBÔK

 

Mut a nlama yi ligwé jé. Hala wee mut a nlama yi nkuu wé ligwé.A nlama yi timbhe i mbadga ini le : bés bo njee ? A we nu u ta bé i loñ mee, kii i mboñ le u yé man mee?Ngond mee? Inyuule ba nkés bé mbog i ngii mbog.

 

         Bakana ba mbenge ba bi lo i loñ yés ni mbog yap ni ane i mahisna. Nkana a yé libadô li mbus ibaa. I yom a mpot yon a mboñ bé. Bitembee bi nkana bi nlona gwét.  Nkana a nyéñ i tôôma we ño ni maaisoñ inyuu i bana lihat li yé biték gwoñ. Hala wee nkana a ngwés bana gôl, mpuma, kalasin, bikék i ke bisu inyuu i nseñ i loñ yé.Ndi nye a gwés bé le u bañ bee gwoñ, u ôô bisélél gwoñ, u nyo maog moñ, u sal bijek gwoñ ni nuñul bisélél gwoñ, bee gwoñ, maog moñ ni bijek gwoñ ni nkoñ isi. Inyuu hala nyen bôt ba kôba ba bi kal le: i yoñ sat u nyi, yon u tôgbege.Bakana ba mbenge ba ta bé botama i nkoñ hisi. Yom u nlama yi yo ini le: a yep ni kii ? a yep ni jis li mbôngô. Ingéda bôt ba yé njal le ndék yon i gwé lihat jolisôna, hala a gwal ôa ,nyeiha i ke bisu.

 

Yaônde, 17 kondoñ 2017

Nkam PONDI PONDI


 

 

 

 

 

 

MAM MA MBOÑ LE U YIN BAÑ


MAM MA MBOÑ LE U YIN BAÑ


Hilôlômbi nyen a nti niñ. Jon u nha bañ i boña woñ le u yé isi bini bihégél bi pe Hilôlômbi a bi heg. Hala a mboñ le u batba le b’a litén li mee li nla tjé ? U nlama bé tjél libag joñ li mee. U nlama bégés mambén ma Hilôlômbi. Ba nyil man mee ni bilem bini le : gwéha, maliga ni ômsiñ. U hôya bañ gwét bi bi juba i Ngog Lituba ni i bôt ba bé gwés le bôt ba kôba ba jôp i base i baôm mbom isi. Hilôlômbi a ntembee bé. Jon bôt ba kôba ba bé sébél nye le Kimaltjai. I ngéda ndutu i mpémél we yéñ lelaa u nla boñ le u yin bañ. Hilôlômbi a tohol litén li mee inyuule jôi li Hilôlômbi li nyiba ni biloñ gwobisôna. I bôt ba bé i base i baôm mbom isi ba bi gwés tjé litén li mee. I bôt ba kôba  ba bi jôp bé i Ngog  Lituba, i bôt ba yé i base i baôm mbom isi ba bi nol bobasôna. Ba bi la bé tjé litén li  mee. Jôi li Hilôlômbi li nyiba le nyen a bi tohol bôt ba kôba. Hilôlômbi nyen a bi heg mut binam.Jon mut a yéñ bañ i tjé mut numpe.Hilôlômbi nyetama nyen a yé mpubi.Nyen a bi ti bôt ba kôba mambén.Mambén ma mon ma mboñ le litén li mee  la tjé bé. Inyuu hala nyen hikii man mee, hikii ngond mee ba nlama añ kaat i sôkbôk. Hala wee u nip bañ, u nol bañ, u pot maliga, i ke bisu. Hala a nlet i ba maséé le u yé man mee tole ngond mee. Hala a nti maséé ma niñ le u nhôya bé Hilôlômbi. Niñ i yé maséé ni ndutu.

 

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

Yaônde, 17 kondoñ 2017

Nkam PONDI PONDI


 

MAPUBI MA MAMBÉN


MAPUBI MA MAMBÉN

 
Inyuu i jôp i base i sôkbôk, u nlama kôs mambén kikii yom bisu. Hala a lôl we ni isoñ nu a niiga we. Mambén mana ma nlama ba mapubi ma mbay ma niñ yoñ.Hop woñ ni bibôñôl gwoñ bi nlama kiha gwem yada.U nlama ba mut a nok maaisañ ngôô, mut maliga, mut telepsép i ke bisu. Mut nu a nti Hilôlômbi mayéga, mut nu a mbégés mangand ma Hilôlômbi, mut nu a nwaa bé soohe Hilôlômbi ,mut   nu a nsul Hilôlômbi i ngand mabumbul ma gwôô, mut mu a nyéñ mapubi ma Hilôlômbi inyuule mambén ma Hilôlômbi ma nyilis we ngwélés ni i njel ini le u ñôô bisélél gwoñ, u bañ bee gwoñ,  u nsal bijek gwoñ, u nyo maog moñ, u nje bijek gwoñ i ke bisu.Mambén ma Hilôlômbi ma yé maliga ma Hilôlômbi.Maliga mana ma yé mapubi ma mbay, maliga ma nnom. Jon bôt ba kôba ba bé sébél ki Hilôlômbi le Kimaltjai. Hala wee maliga ma Hilôlômbi ma yé nlélém tjai di tjai.

Masoda ni nu a nkil hi kokok.

 

 

 

 Yaônde, 20 kondoñ 2017

Nkam PONDI PONDI