lundi 1 novembre 2010

Liens vidéos

http://www.youtube.com/view_play_list?p=09A84606D0F609BC

NJEE I NGWAL BE NJEE

NJÉÉ I NGWAL BÉ NJÉÉ

Hikii mut a nyi le njéé i yé lôs nuga. Lôs mut i nkon bé woñi i boma ndutu, i nkon bé nyemb woñi, i nkon bé mut nyekinye woñi. Ingéda mut a yé lôs, a mbéna bana mangédi mana le : pagi nkongo mbom, tôtôi, likol li mbôlô li yidil muda nyôgôl i ke ni bisu. Ingéda mut a yé lôs, nyen a yé mut bisu i ke i wom wéé ndi a bag mut a nsôk ke i nañ. Lôs mut i yé mut a yé kunde.

Yom i nkahal nene i len ini i loñ mee le lôs mut i ntôl habé. Jon man mee a nkal le: bon ba ngii, bilôs ni bilôs. Inyu hala nyen man mee a kil i kokok i bôt ba kôba le, lôs mut i ba nyo bé mangwalam, lôs mut i ba ôt bé bañnga i ke ni bisu. Jon u tééda ni le, gwom bi bikai, njéé ni njéé.

Yaônde, 27 dipos 2003

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LITIN LI LON

LITIÑ LI LOÑ

Loñ yokoyo i nla bé niñ ibale bo ndi i gwé bé litiñ. Ndi kii i yé litiñ li loñ ? Kii ba nsébél le litiñ li loñ ? Litiñ li loñ li yé ngim mambén tole ngim mam i i yé ntilga tole i i tabé ntilga. Mambén mana ma nyis bés kikii loñ i mbok liyoñ ane ni kikii i ane i i yé. Semkwep di nla kal le, litiñ li loñ li ñunda bés kikii ngim loñ i mbok ane. Ibale bo loñ i gwé bé ngim litiñ, wee i loñ i i niñ ikété yupda.

Litiñ li loñ li nla ba i ngim kaat i i nyis bés kikii mbog ngomin i yé mbogog ni lelaa ba nla bok ni heñel litiñ li loñ.

Kikii me mbôk kal béé, litiñ li loñ li nkap ane i ngim loñ. Inyu hala nyen u gwé hikuu hi kena loñ, baôma ma loñ, bikéhene, bipes bi loñ kikii bi nlama ba mbogog, mam ma nlama lôô mambén i ke ni bisu. U tééda ni ki le, litiñ li loñ jon li mbog mambén.

Yom u nlama ki yi, yon i yé le, litiñ li loñ li kal kikii hikii hikuu hi kena loñ, baôma ma loñ ni bikéhene bi nlama sal i pôla yap ni inyu loñ yomede.

Yaônde, 10 hikañ 2003

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

LELES MUT

LÉLÉS MUT

Hinuni i ngii i ngi-o likula, ba nsébél ho le lélés hinuni, hi mpuuwe bé. Lélés mut i yé mut a nhôôlag bé. Mut nu a nsal ndi a ñoñ bé ndap liyééne jé i tison a nsélél tole i mbai yé ligwééne. Lélés mut i yé mut a mboñ bé mam ma mahol ni bilôg bi isañ to ni bilôg binyañ. Lélés mut i yi bé le nseñ i adna ni bilôg bi isañ i gwal mahol ni i njel ini le woo wada i nkañ bé jomb. Ingéda u tabé lélés mut u nyi le, i mut a mboñ mam ma mahol i mbai yé, nyen a yé ntôô mut. Nyen bakén ba bôt ba nti lipém yag loñ yéé. Nyen a nyi le ingéda a yé i njangi ni bilôg bi isañ, i moni ba mbédél hikii jô, mi nhôla bo i njel mahol ma bomede ni mahol ma mbai yap. Haninyen ba nkôhna bisukulu, minloñ, mapubi, bôt ba matibla, malép, mbiñ i bôt i ke ni bisu. I moni ba mbédél hikii jô, a nhôla le bôt ba litén li, ba nyi bé mbagla mandap, a nhôla le bôt ba litén li, ba nnogna ngôô. Jon u nog le linyañ li yé matat ma ntômba. Mahol ma mbai ma nla ndigi ba ingéda bo nba mbai i, ba mboñ mam ñem yada. Hala wee ingéda i bon ba yé ma njel ni i bon ba yé i mbai, ba mbomna ni boñ mam ma mbai yap ntôñ. Ingéda u tabé lélés mut, u nyéñ le we ni bilôg bi isoñ ni bot hikuu hi moni, ni ôô bisélél bi nan, ni yibil bisabe bi nyunga i ke ni bisu. Ingéda u tabé lélés mut, i mam u mboñ ni bilôg bi isoñ, bi yé kééne ngén. Inyule masôôbe u béé i yoñ i ti. Ingéda u tabé lélés mut, mawanda moñ ma nhôla we ibale u mbat bo jam inyu mahol ma mbai yoñ. Masoda ni nu a nkil i kokok. Jon boma i litén i nlama pôôs hikii jô moni, jon hikii jô i nlama timbis i moni ba mpôôs nye. Boma i litén i nlama ba boma i niiga bijô mambén ma litén ni sañngal bo i ke ni bisu. U yi ni le, lélés mut ba mbôñe bé nye hop i ti. I mut a gwé bé ndap i tison a nsélél to i mbai yéé ligwééne, wee a yii lélés, a nlama bé kena litén jéé; ingéda u tabé lélés mut, u nyi nseñ i bégés ngeñ.

Yaônde, 14 njéba 2003

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

MBEN

MBÉN

Ndi nla kobol i bug ini le mbén, ni kal le, mbén i yé litiñ li yé ntilga, litiñ li li mbénge bôt bobasôna, ndi li bag ki inyu ngéda yosôna. Baôma ba loñ bon ba nnigil ni sal mbén.

Bôt ba nla bé niñ ibale bo mbén i tabé. Mbén yon i ñunda mut i yom a nla boñ ni i yom a nla bé boñ. Ingéda u nyi mbén, hala a nla hôla we le u jôp i njel mahol kikii i héga. Ingéda u mbôk mbén, hala a ntéénga i bôt ba yé i pañ yoñ ni loñ yoñ. Inyule mbén ngobol yé ipe i yé le mut nyekinye a tabé i ngii mbén. Ingéda u mbôk mbén, hala a ntéénga bôt, hala a nlona yubda ikété bôt ni ikété loñ. Hala a ntéénga yag i mut a mbôk mbén ibale bo kiññem i nkéés nye.

Ngi-yi mbén i nla boñ we le u pot yom i u lamaga bé pot tole u boñ jam li u lamaga bé boñ. Jon hikii mut a nlama yi mbén.

Kikii nseñ i mbén i yé le i bok niñ i bôt, jon mbén i gwé ngandag i pand.

Yaônde, 06 njéba 2003

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com

BOMA I LITEN

BOMA I LITÉN

Sôgôlsôgôl woñ isañ a bi o nye jôi le Sém. Kikii a béé ngwélés jon ba nsébél litén joñ le ndôg Sém. Inyu kii bon ba litén ba nlama bomna? Kii ba nlama kwel? Nseñ i bomna i bon ba litén i yé kii?
Bon ba litén ba nlama bomna inyule ba yé isañ wada. Ba nlama bomna inyu mahol ma hikii jô i litén ni inyu mahol ma mbai yap. Boma i litén i nlama yéñ le mbai i bana sukulu, ndap matibla, nloñ nséñék i matôwa, malép ma nyo, mapubi i ke bisu. Bon ba litén ba nlama bomna inyu i pahlana diun ni likôp nsañ ipôla yap. Ibale bo ndi mbai i gwé i gwom bini me ntip tôp, boma i litén i nlama yéñ le hikii jô i sal inyule jôñ i nson i tabé ndigi jôñ mut. Inyu hala nyen njangi i nlama bé mal i boma i litén. Njangi i mboñ le bijô bi nnogna ngôô. Boma i litén i nlama yéñ le litééda moni ni lipôôs moni li ba. I moni nunu a nlama hôla inyu i bot hikuu hi moni, liôô bisélél, liyibil bisabe binyunga, lisal wom bijek i ke ni bisu. Ibale bo ndi u ngwé bé moni u nla bé boñ yom yokiyo to bonge ba nla bé kena sukulu yap ni bisu. To nson bonge ba nla bé kôhna.
Nkena boma i litén a nlama tééda ni pôôs moni inyu i unda bijô le ba nlama noñ i njel i. Litén li nlama bana ngim ndap i ba nla lôôs biboma to mangand. Mu i ndap i, bonge ba litén ba nlama sal inyu i bép bikaat, inyu i bulus mapep, inyu i leege nsinga, inyu i ep mapep ni nsinga, inyu i pôôs biyééne i ke ni bisu. Boma i litén i nlama bana ngim manut ma sukulu inyu i boñ le hop ligwéyag i tjé bañ. Nkena boma i litén a nlama ba mut a nyi nseñ i bégés ngeñ. Jon boma i nlama bôdôl i ngeñ kikii matiñ ma mpot. Jon i jô i nsôk i boma i nlama saa moni masôk. Jon ibale bo moni mi nlama tina inyu matémb ma sukulu, i moni nunu ba nlama ti nye i sôñ njéba tole i sôñ hikañ. Inyule ingéda matémb ma sukulu, bagwal ba nsomb bikaat, mawindi, bibot i longe ndamba i sôñ njéba tole i sôñ hikañ. I moni u nkôs le u nhondol biibe u nyi gwélél nye.
Ibale bo ndi boma i litén i nyéñ bé i bok mam ma moni, bôt ba kahal se makôô isi inyule i boma i i nyila boma i je ni i nyôba moag. I len ini, litén li kodba bé inyu i yi bulus moni, bon ba litén li ba la bé sal ngim minson to jôp i ngim bisukulu. Litén li la bana habé mbiñ bôt yak liyep la hôôba jo inyule i len ini ndigi litén li gwé bigwel moo jon bôt bape ba nti lipém, jon bôt bape ba neebe emble, jon bôt bape ba neebe sal ni jo i ke ni bisu. Lép u ba kenek bañ nkoda, bo baom ba ba béé? Boma i litén i nlama nniiga bijô mambén ma loñ ni sangal bo.

Yaônde, 02 dipos 2003
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com

GWET

GWÉT

Ngobol gwét i yé mbogog i sañ matjél i nkuba i pôla biloñ ni mintôñ nwap mi binsônda tole i pôla ngim mintôñ mi bôt mi ngim loñ. Di nla ki kal le, gwét bi yé ngand bawoga. Nseñ i gwét i yé i ane ñoo woñ ni nbimba. Hala a mboñ le ñoo woñ a nlama boñ mam méé, ni niñ kikii sômbôl yoñ. Yom ndi yi ki, yo ini le, gwét bi ta ndigi bé jam li mbimba. Ingéda u nnog le gwét bi bôlôm ni bôda, hala wee ni munlôm ni muda njee a nlama bôk bisu, njee a nlama telep bisu. Hala wee ngim bôda i nkal le, muda ni munlôm ba kôli to hala kikii ngui minsôn munlôm i nloo i muda, to hala kikii munlôm a ngwal bé, to hala kikii munlôm ni muda ba gwé bé mi nlélém mi maông i ke ni bisu. Gwét bi yé ki lituk mbañ i pôla biloñ. Hala a yé gwét bi mahoñol. Lituk mbañ lini, li yé ngim gwét ndi u nôgda bé jam li mbimba. Ñoo woñ a nnoñ manjel mape inyu i ane we. Jon ndi nla kal le gwét bi yé ki ngim lituk mbañ. Bo man loñ i jôlag gwét didon. Inyu i boñ le loñ yoñ i ba bañ isi ane i loñ ipe, u nlama yi kap lihat li loñ i pôla bon ba loñ yoñ, le mut nyekinye a yep bañ ni jis li mbôngôô. U nlama yi sangal ni tômbôs mam ma bon ba loñ. U nlama ôô bisélél gwoñ ni nuñul gwo ni nkoñ hisi. U nlama je bijek gwoñ ni nyo maog moñ ndi u nuñul gwo ni nkoñ hisi. Mbén bisu Hilôlômbi i nkal le, u je bañ bijek, u nyo bañ maog ma loñ i ñane we, tiga le u yila nkol i loñ i. Mbén yôhne ibaa i Hilôlômbi i nkal le, a man mee u nuñul bañ biték gwoñ mut a tabé man mee. Mbén yôhne i aa i Hilôlômbi i nkal le, munlôm a haba bañ mbod muda to muda a haba bañ mbod munlôm. Ngond mee i nlama gwal bon batan bititigi gwobisôna ibale bo mbôô wéé i ntéénga bé nye. Bilog bi nlama bii ni gwal bon batan bititigi gwobisôna. Inyu i boñ le, u niñ ni nsañ, u nlama kôôba gwét hikii kel inyu nseñ i loñ yoñ, inyu i boñ le loñ yoñ i ba ndigi kunde. To hala kikii di nyi le, dilo dibe di biba Jaman gwét, di nlama ba kikii gwégwét man lôg Basangén a ba ke i jo gwét biloñ, a yi bé gwo, ndi a yik makanda. Inyu hala nyen hikii man mee a nlama jés boña wéé. Hala wee a nlama yéñ i tehe mam momasôna. Ndi man mee a nlama waa ke maisañ njôñ, a nlama waa tam yom i maisañ. Inyule hala a yé kinjee maséé ingéda linyañ li nôgla, li boñog mam ntôñ. Ibale bo ndi manyuñ a nloo we, begee bot yéé. U nlama ba mut suhul nyuu. Ingéda bôt ba kôba, ba bé yil man mee ni bilem bini le: gwéha, maliga ni ômsiñ. Ingéda u nneebe bé mahol ma hop woñ, liôô bisélél gwoñ, bañ béé gwoñ, bôt dikuu di moni inyu i bana moni, bégés ligwé joñ li mbog ni i bôt ba yé i ño i mbog mee i ke ni bisu, u yi ni le, u ngwés bé le loñ mee i ba kunde. Ibale bo ndi u nkal le u mbel makondo, u nlama nuñul jom di dikôô di makondo i ngim nwi i len ini. Ibale bo ndi u nkal le u mbañ makôô ma matôwa, u nlama bañ didun ditan di makôô ma matôwa i ngim nwi i len ini i ke ni bisu. Bakana ba Mbenge ba bép bés gwét inyule ba bana ngaa i nleñ makoñ imaa i nlélém ngéda. I loñ i nlo i jôs we gwét i nyéñ ligwañ li loñ yoñ ndi i nkén loñ ini, i nkal le i nlo i yis we miñañ mi lam mi base yéé, tole i nkén loñ ini, i nkal le i ngwés yilis we ngwélés i ke ni bisu. Ingéda ngim loñ i nkit le i ngwés jo gwét ni loñ ipe, loñ yoñ i nlama ba i kôôbaga le i gwét bi, bi tagbe bañ, bi loo bi kahal juba i loñ yoñ. Jon u nog le, gwét bi kil nsangaa, bi huune hitonga mbas. Ingéda ngim loñ i nyémbél loñ ipe, i loñ i, i nyéñ ndigi le i gwom a mbañ bi nuñlana i loñ i mbiba. Haninyen i loñ i nyémbél i mbot mintôô mi bôt mi loñ i mbiba inyu i niñ ni neebe mambén méé. Mintôô mi bôt mini, bon ba nhôla i nkén loñ le i nuñul nkus wéé i loñ i mbiba gwét. Ndi i nla ki pam le, mintôô mi bôt mini, mi nla hôla i nkén loñ le i pôôs loñ yap moni i lel balal ba ndamba. Jon u hel bañ le bakena loñ yom i nyégle bo kikii nson i yé i saa mapil ni yéñe. Haninyen i gwom u nsomb bi mbet ndamba, haninyen ba nhéya bôt minson, haninyen tas i mbet inyu i saa mapil ni yéñe i ke ni bisu. Tééda le, ndigi biparison ni bisônda bon minsaa nwap mi nheñ béé. Hala a mboñ we le u nla habé saa sukulu i bon boñ, u nla habé ke i lap bisai inyu matibla to i bee ngañngañ a ntiina we, u nla bé somb gwo. Kikii u nsal habé yom yokiyo i i yé we nseñ inyu niñ yoñ u nsôk ndigi yila i wañ mut ni mut a niñil bitek ni njagi. U gwé habé ngui i bégés ni ti Hilôlômbi lipém to ngui i noñ i kokok i basôgôlsôgôl boñ ba,ba bé ôô bisélél gwap ni tééda libag jap li man mee. Ibale bo ndi u njôp bé i nyunga le, u ôô bisélél gwoñ, u sal bijek gwoñ, u bana maog moñ, u nuñul i gwom bini gwo biaa ni nkoñ hisi wosôna, loñ yoñ ya ba bé kunde. I mim u ntuge, ba nyil wo i mis. U nogog ki le, jém li yé li jôp nkonda, li gwéé nkonda. Inyu i jôp i nyunga, i nsombla le u ba ndon mut, hala wee mut a nkon bé woñi, ndi u jok sañ kikii ndiñ mut. I njômbi lipémba ini, yon ya boñ we le u ba habé kikii nloolo i loñ yoñ. I njel ini yon ya hôla we le loñ yoñ i ba kunde ingéda wa nneebe i bañ yom yosôna i yé we nseñ ni i nuñul yo maloñ mape. Loñ yoñ ya ba kunde ingéda wa nneebe i bot minson le bon ba mee ba sal. Jôñ i nson i tabé ndigi jôñ mut. Haninyen mahéñha ma loo, maséé ma témb ma loo ni ngandag mboda ni ndômbôl Hilôlômbi. Wa tehe loñ yoñ i nyémbél baemb béé ni lôs i nson. Hikii man mee a nlama sal jôm li ngeñ bititigi gwobisôna i ngim kel, dilo disamal i ngim sondi. Hikii kel u nlama añ lipep li manwin inyu i yi i mam ma ntagbe i loñ yoñ ni i mam ma ntagbe i nkoñ hisi. Wa tehe le bôt ba wo habé ngandag i loñ mee. Njômbi i nyilis we kunde inyule hikii loñ i gwé i jéé libam li mambén, mambén ma u nlama yi mo. Mambén ma loñ yoñ ma ñunda we lipémba li loñ yoñ, inyule loñ yokiyo i nla bé niñ to ba kunde ibale bo i loñ i , i ntep béé mambén méé ni nyemede. U yé u mma yom ndi ba yi to i yom i,i yé longe tole béba. Ibale bo ndi u nsal béé, bôt bape ba loo ba jéle we ni mam moñ ma niñ. Moni bijôñ bi bôt, bayi jam bon ba ngwélél nye. Masoda ni nu a nyi bok mam méé ndi a béhgak ki ngeñ, i loñ i mbégés bé ngeñ i nhol bé, i nyila ndigi nkol i loñ ipe. A man mee, nson woñ i nlama ba ngim sañ, yak niñ yoñ i yémbél ngim gwét. Inyu hala nyen longe gwét i nyilis nseñ woñ longe nseñ.


Yaônde, 20 matôp 2003
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com