TOHI

TOHI

                Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé masoda i ba ni Hilôlômbi. Mu i njel i nyen u nok le : me ntohi a tane bé i yañan .Hala wee to yañan yom i nhôla we, to wañan mut a nhôla we, u podok bañ le u ntohi, we ngi bana yom yoñ wemede. U nlama ndigi liya ni mam moñ wemede ndi u ga tohi.

Ingéda Hilôlômbi a ngwés tohol mut a ñômle nye gwéha. Ngwéha i munlôm ni mudaa i ngwal man. Hala a yé masoda. Hilôlômbi a nheg mut binam i pôna yéé. Hala wee minsôn mi yé longe inyuule i yom Hilôlômbi a mboñ i yé lam ni longe. I man a ngwéé, a ngwééne i gwéha isañ bo nyañ. Jon u nok le : U wo maange wee u nwo bé . Hala wee maange a nwona bé béba inyuule a nyi bé béba. A bana masoda i ke yak Hilôlômbi. Hilôlômbi nyen a nti niñ. Mut a ba i lam i be i séblag nye.

Bôt ba kôba ba bé yi le ibale u mbégés mambén ma Hilôlômbi i mbus mbagi i nsôk, u nke i ada Hilôlômbi. I gwét bi Ngog Lituba nyen Hilôlômbi a bi pôdôs bôt ba kôba ni hôla bo gwét le ba jôp bañ i base baôm mbom isi. Ni Hilôlômbi a ti bo yi ni pék le ba sal bijek gwap, le ba ôô bisélél gwap, le ba bañ bee gwap, ndi bôt ba kôba ba nuñlag bijek gwap, maog map, bee gwap, bisélél gwap ni nkoñ hisi. Ingéda u ntjél bégés mambén ma Hilôlômbi, u bôdôl je bijek  ni  nyo maog ma loñ i ñane we, u mbôdôl nuñlene biték gwoñ mut a ta bé man mee, munlôm a mbôdôl haba mbod mudaa yak mudaa a mbôdôl haba mbod munlôm, majôna ma ntagbe ha bé kikii lem loñ ndi ki makôô ma  mim ma mbénge mwet, bôt ba nje le mim u niñi ndi ki ba yé ba tiñil pô dison di sanda, bôt ba ñyek soñ ndi ki hala a yé jam li ndap mut a nwo, bôt ba mboñ bikus ndi  ki ba tabé bôt ba ndap mut a nwo, yik  yap bé i i ke bi su. Mut a jôp bé i yañan bum. I mam mana  ma mbôña inyuule Hilôlômbi a nkôm man mee mbus. Jon man mee a ñôô habé bisélél gwé , a mbañ habé bee gwé, a nsal habé bijek gwé a nlama je . A mbôk mambén ma Hilôlômbi.  A nneebe ba nkol i mut numpe le i mut nu nyen a nuñul nye gwom gwobisôna bi yé nye nseñ. Inyuu hala nye gwéha i mal i pôla bon ba mee yak  libag jada ni ngôô. Man mee a nyila mut yengi, mut wip, mut bilembe, mut njôñ, mut tama i ke bisu. Jon u nok le : yôi nyen a kal njé nye a njé kéé,  kindba, ibale  bo u nkindba bé, béngba. Man mee a nwo nyuu i pot hop wé ligwéyak. Yak ngeñ a mbégés  habé. 

Mut a nsal ngadag ni nyôs nyuu i nson nyen a nke yak Hilôlômbi. Jon u bat Hilôlômbi nwéhél  inyuule a yé konagoo. U nlama kon Hilôlômbi woñi. U yan bañ mbog yoñ  inyuule Hilôlômbi nyen a bi ték yo. Wa bana tohi. Jon u nok le : maliga ma nkôp bé makag .

Masoda ni nu a nkil hi kokok

 

 

Yaônde, 29 hilônde 2014

                                    Nkam PONDI PONDI

                                                                http : // antoinepondipondi.blogspot.com

NKOH PAA

NKOH PAA

           Di nla kobol i buk ini ni kal le hala a yé ngim yom tole ngim jam i pam i ngim homa le mut a nla habé pééna jam mu tole libak li jam li.

 

   Di nla ki  kobol i buk ini ni kal le hala a yé nu a nti ñem wé wosôna ni nômôl inyuu ngim jam.

 

          Mu i njel i nyen u nla tehe nkoh paa ôngba, nkoh paa matibla,   nkoh paa nson i ke bisu. Ngim mut i nla ba nkoh paa malét, nkoh paa mut matibla, nkoh paa liyi hop i ke bisu.

 

            Mut a nlama yéñ le a ba nkoh paa bilem gwé bi lam ni maboñog mé ndi a yi le a nla bé bol kikii Hilôlômbi. Nseñ i nkoh paa i yé le a nla yila ngim ndémbél inyuu ngandag bôt.

 

 

                                                                Yaônde, 26 dipos  2014.

                                                                        Nkam PONDI  PONDI

                              http:// antoinepondipondi.blogspot.com

 

NHEG MATéN

NHEG MATÉN

      

Di nla kobol i buk ini le nheg ni kal le nyen a mbot , hala wee nyen a mbôdôl ngim jam nyen a nti maông,  hala wee nyen a nti yom niñ i ke bisu.

Di nla kobol i buk ini le matén ni kal le hala a yé nganda litén. Litén li nkiha ni lihaa.

Bôt ba kôba ba bé sébél ki Hilôlômbi le NHEG MATÉN inyuule Hilôlômbi nyen a heg mut. Inyuu hala nyen Hilôlômbi a ñane mut. Hikii litén li nlama yéñ i bégés mambén ma Hilôlômbi

inyuule Hilôlômbi nyen a nyi inyuukii a hégél mut .Hilôlômbi nyen a bi yônôs bôt ni nkoñ hisi ni matén ma gwéé. Hilôlômbi nyen a bi ti matén mahop le bijô bi matén bi laa kwel. Jon Hilôlômbi a yé NHEG MATÉN.                      

 

 

 

 

 

Yaônde, 23 hilônde 2014

                                                            Nkam Pondi Pondi

                    http://antoinepondipondi.blogspot.com

                                                                     

 

 

Kimaltjai

KIMALTJAI

 

Bôt ba kôba ba bé sébel ki Hilôlômbi le KIMALTJAI. Hala wee mut a nyi bé bidôdlene bi Hilôlômbi to lisuk jé. Tjai tjokijo di nyi bé añ ngéda Hilôlômbi. Maliga ma yé nlélém i tjai di tjai. Jon u nlama nigbe Hilôlômbi le u kônde bana pék. Maliga ma Hilôlômbi ma yé mapubi ma nom. U nlama soohe nye,  hala ndi wa bana  niñ boga. Kikii u nyi bé maboñog ma Hilôlômbi to pék yé, jon u waa bañ sal to niñ ni pék inyuule u nyi bé i yom wa bumbul to dilo tjoñ di niñ u nyi bé tjo i nkoñ biték. Hémle u nhémle Hilôlômbi ni mambén mé mon ma yilis we mpémba mut yak loñ Basaa ya tjé bé ibale bo ndi i nkôm bé Hilôlômbi mbus ndi i neebe le Hilôlômbi nyen a énél loñ Basaa. Loñ Basaa ya   boma binoode bi mam ndi Hilôlômbi a hôla loñ Basaa i yémbél binoode bi mam bi ibale bo ndi loñ Basaa i nyi tééda libak jé, mambén ma Hilôlômbi, Batuupék, Kimaltjai ndi i bannga ki mban. Jon ingéda kôba bon ba loñ Basaa ba bé hindis bé bomede ni bijek bi ndiba li loñ i ñane  bo to ni maog ma loñ i, i nyo. Inyuu hala  nyen Hilôlômbi a bi ti bo likenge le ba bana yi ni pék yosôna. Maboñog moñ mon ma unda Hilôlômbi le u nhémle nye. I bôdôl i niñ yoñ wemede, i ke i niñ u niñ ni mut woñ libôk, i pam i niñ u niñ ntuk mbañ. Mahol ma bé ki ingéda kôba inyuule bambombog ba bé nigbe Hilôlômbi. Jon a bi ti bo yi ni pék inyuu ane loñ Basaa , yak lingwañ ni lipém. Malômbla batada bés ba bi bana ni Hilôlômbi mo mana. Inyuule ba bi tehe le Hilôlômbi nyetama nyen a ntééda malômbla, nyen a ñunda ki babôñôl bé longe yé ñem, ba ba nhiumul bisu gwé ni miñem nwap nwomisôna. Inyuu hala nyen bôt ba kôba ba bé yi ndigi Hilôlômbi wada, nyen ba bé bégés ni ti lipém. Yak Hilôlômbi a bé ikédé loñ Basaa,  a tadag ki yo. Jon bôt ba kôba ba bé yék bé Hilôlômbi  nyambe wap tigale  a kwéhne bo béba yosôna ibale bo ndi ba nkaa noñ  banyambe bape. A loñ Basaa u hôya bañ Hilôlômbi woñ,ingéda u ntjél nye u nkôs nson njonok, u nyila kééne ngén ni yoma ikédé bôt bobasôna. Ndi ibale bo loñ Basaa i ntémb yak Hilôlômbi ndi i bégle nye, Hilôlômbi a tohol loñ Basaa. Hilôlômbi nyen a yé mapuna.

 

 

Yaônde, 20 dipos 2009

                                                                                               Nkam Pondi Pondi

                                                               http://antoinepondipondi.blogspot.com

Mabéhna ma man mee

MABÉHNA MA MAN MEE

 

1)  Mut a nke bé yak mbombog moo nso.

2)  Mut a nlek bé woo inyuu i yéga mbombog, a bem le mbombog nyen a lek nye woo.

3)  Mbombog a njôp    bé i jimb li be.

4)  Mbombog a nip bé.

5)  Mut a njôp bé i  yañan bum.

6)  Mut a nlek bé woo i yéga mut a yé  nye mañ tole mut a nloo nye tole ingéda mut a nje.

7)  Mut a nlama ti yééne yé i mut a yé nye mañ tole mudaa jém tole bôk mut.

8)  Hikii man loñ a kôli i telep ingéda ba mbédés to suhul nyunge to ingéda ba ntôp hiémbi hi nyunge.

9)  Munlôm a nyén bé i ti bôt, to pot, to yéga to je ni tamba i ño i ke bisu.

10)                   U yé sôk i boma, u yén maaisoñ i pañ.

11)                   U kit bañ mut ingéda ba nti nye hop.

12)                   U pot bañ ingéda ba nti bé we hop.

13)                   To u nkap bé, u tjak mapil.

 

Yaônde, 28 hikañ2014

                                                                                                Nkam Pondi Pondi

                                                         http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

 

Batuupép

BATUUPÉK

 

Bôt  ba  kôba  ba bé sébél ki Hilôlômbi le BATUUPÉK hala wee   i mut nu a nloo bôt  bobasôna pék. Ndi kii i yé pék ? Pék i nhôla mut i yi mam, i yi ti ndoñol ni i mam a ntehe tole a nnok. Pék i mboñ ki mut le a ôt mahoñol ni nyemede ni i jam a mboma to lilam to libe. Pék i mboñ mut le a tep nyemede imbee njel a nlama noñ ingéda a mboma  ngim jam. Hala a mpamna mut i sélés boña wé inyuu i yi bok mam , inyuu i yi nok mam ni inyuu i yi kit mam le jam jokijo li puhe bañ nye. Kikii basôgôlsôgôl ba ntehe kikii mam ma mbog bihégél ma yé mbogog longe li bogog, jon ba bi kal le i mut a nyi boñ i jam li a gwé pék i nloo pék  i mut binam. Ndi ba oo nye  le BATUUPEK . Inyuu hala ni nyen ibale bo ndi mut a ngwés yémbél mam ma niñ a nlama niñ ni pék. A nlama yi gwel nyemede, a nlama ba  mut suhul nyuu, a nlama ki yi ngui yé ni ngui baoo bé. Ndi yom u nlama yi, yo ini le , woñi i Hilôlômbi i yé bibôdlene yi , Hilolombi nyen a nti pék. Ingéda u nyi gwélél mambén ma Hilôlômbi, pék  yoñ i nkônde keñep. U nkônde yi mam. Ibale bo ndi u bak nkol mut , u nyila ngwélés. Jon mambén ma Hilôlômbi u nlama ki ngwélél mo mon ma yé le : man munlôm a nlama kweeba, munlôm a mbii bé mudaa a yé nye mañ  ligwéé, ba nti bé ngond  nu mbus libii ngi ti mbôgwéé, u huulak bañ mayel ma nwa isoñ, u huulak bañ mayel ma maaisoñ nu mudaa,  ngond isoñ to ngond nyuñ, u huulak bañ mayel ma ngond man woñ nu munlôm to mayel ma ngond man woñ nu mudaa, u huulak bañ mayel ma manyañ isoñ nu mudaa to mayel ma manyañ nyuñ to maaison nyuñ nu mudaa , u huulak bañ mayel ma mayañ isoñ nu munlôm , u tiigege bañ nwa wé bebee, u huulak bañ mayel ma nkia woñ , u tiigege bañ mudaa bebee i hulul mayel méé dilo a ngi konog sôñ , u nañlaga bañ nwa mut woñ libôk , u nañlaga bañ so munlôm kikii mut a nañlana mudaa, u nañlana bañ nuga yokiyo, mudaa a telbak bañ bisu bi nuga le i  nañlana nye, ngond Basaa a telbak bañ bisu bi mut le a nañlana nye, ibale bo a ta bé nkweebaga, man Basaa a nañlana bañ mudaa nsude mut u nañlana , u nlama nogop ngélé yada i ngim kel bititigi gwobisôna, u nlama jôwa moo nwaa u nje, u biine ndap yoñ libii i moo ma Hilôlômbi.

Masoda ni nu a nkil hi kokok. BATUUPÉK a nla bé kôm nye mbus. Jon u yi ni le i mut a nsal ngandag i nkoñ biték, a bumbul ngandag i nkoñ bawoga. Ndi i mut a nsal bé to yom  i nkoñ biték, a bumbul bé to yom i nkoñ bawoga. Jon u pot bañ ndi to .bana mahoñol mana le: hele me lôl i sa ndi me tôp i bél. U soohe Hilôlômbi le a kônde ti we pék inyuu i boñ le u niñ ni pék.

                                                                           Yaônde, 20 dipos 2009

                                                                           Nkam Pondi Pondi

                                                  http://antoinepondipondi.blogspot.com

 

 

 

Njombongo

NJOMBONGO

 

Hala nyen bôt ba kôba ba bé sébél  Hilôlômbi inyuule mut a nyi bé ingéda a nlo to ingéda a nke.

Ingéda Hilôlômbi a nsayap, bisai gwé bi ntihba tjai di tjai. Ndi ibale bo, Hilôlômbi a nkôm mut mbus, bun bé le, mut a nla ki yi i kel Hilôlômbi a nlo ki.

            Jon man mee a bé waa bé soohe Hilôlômbi le nyen a kena nye i njel i téésép. Inyu hala nyen man mee a bé nigbe ni gwélél Hilôlômbi.

            Kikii Hilôlômbi a bé i ñem  i hikii man mee, jon Hilôlômbi a bi sayap litén li mee le li yémbél nkoñ  biték ni i gwom bi yé mu. Hilôlômbi a bi ti man mee yi ni pék yosôna i ntel a ngwélél mambén ma Hilôlômbi.

Man mee a ôô bisélél gwé ni bañ i gwom bi yé nye nseñ inyu niñ yé inyuule a nyi ndigi Hilôlômbi nwet wéé. Ingéda man mee a nke hi kokok, nkén mut a nla bé yémbél nye ni nye a ntééda libag jé li ngwélés, yag nson i nlémél nye inyu i tééda kunde yéé. Jon u nog le, u yé u hel u gwelba nkok i tjibi.

            Hilôlômbi a nneebe i ômle we mbu wé, hala wee Njombongo a nlo i weeni ibale bo ndi u nwaa bé bat nye le a loo. Ndi a lo ndigi ibale ndi u ngwés yi njee a yé Hilôlômbi, ibale bo ndi u ngwés yi maliga mé ni gwélél nye ni ñem woñ wosôna. Njombongo a hôla we ni ti we ngui le u niñ ikété biniigana bi Hilôlômbi ni le u kon bañ woñi ni manoodana momasôna ma  nla pémél we. Njombongo a nla hôla we le u niñ ni bilem bilam, le u jôp bañ i niñ i yé nkoda. Jon u waa bañ soohe Njombongo. I mam Hilôlômbi a bi kal bôt ba kôba mon ma yé tilga i base i Sôkbôk.

 

 

Yaônde, 20 dipos 2009

                                                                                               Nkam Pondi Pondi

                                                                     http://antoinepondipondi.blogspot.com