Liké li ndôg tjok

Ndôg Tjok hala wee litén li ndôg Tjok. Hala wee Tjok nyen a bi bot litén lini. I mut a bi gwal Tjok jôi jéé le Ñém. Ñém a bi gwal ngandag bon bôlôm. Môi map le: Noñ, Mangônd, Njaswe, Tjok, Ngôdi, Mbetge, Ñém, Bakondog, Bikôô ni Sôya.

Kikii loñ mee i nyémbél gwét i Ngog Lituba ni i bôt ba bé gwés le ba jôp i base i ba ôm mbom isi nyen ndôg Tjok ba bi bôdôl kat minkoñ ni matén mape ma loñ mee. Hilôlômbi nyen a bi hôla loñ mee i gwét bi Ngog lituba ni i hémle loñ mee i bi hémle nye. Ni Hilôlômbi a bôn loñ mee nkoñ. Ba keneg, ba ômôk tuk. Ba tagbege.

Ingéda Nkuu Mateg a bi yégle mañ litén hala wee bilôg bi nyañ bi ma wo, nyen i kel a bi wo, Mbilla Nkuu a jôp bikai, a nol mut, a kit nye joo ndi to a njô isañ Nkuu Mateg. Hala wee a kés mim isañ i ngii ño i mut a bi nol inyuu i boñ le, mim isañ i tihba bañ biték. Mim i banga mut i bé tihba bé biték. Mbilla nkuu a ba nlôlôha mut. Isañ Nkuu Mateg a bi gwal bon bôlôm ibaa : Yannga Nkuu man nu mañ ni Mbilla Nkuu.

I mbus i jam lini, lihaa li mut Mbilla Nkuu a bi nol, li bôdôl yéñ njee a nnol maaisañ wap. Liyi le Mbilla Nkuu nyen a mboñ i jam lini, li toñ i nol nye. Ndôg Tjok ba kit le Mbilla Nkuu a nla bé niñ le a bag a nsolop, jon ba nlama nyodi Babimbi. Ba bi bet i môngô ndi ba niñ Mbilla Nkuu wee ngoñle mbegee. Ibôdôl yokel nyen ngédi Mbilla Nkuu i yé le Basông. Ndôg Tjok ba bi yap lom pubi libông ba nsébél le Limug. I ndap ini le Basemel ba Mateg i bi yégle Babimbi. Jon mandap ma tan ma Ndôg Tjok mon ma bi yap lom pubi ndi ba kahal ki kat minkoñ. Ba tehe le inyuu i boñ le mahol ma kee ni bisu, nyen ba bi kéñ i nkoñ wap mapubi ni i jel ini le :

Yembel Tjén di Ômôg ba yis nye makôñ hala wee  i nwaa ni Lôg Ngônd ;

Ngom Hyong Bitjông bi Nkôlô ba yis nye nwaa ni Ndôg Tindi ;

Hôl Yayi ba yis nye i Hôl Ngom nwaa ni Lôg Baék ;

Baha Ngen ba yis nye i ngii ntim nwaa ni Ndôg Njee ;

Mbôgôl Bién bi Dikén ba yis nye dikand nwaa ni lôg Ngônd ;

Nsadak Mbogiol ba yis nye i soñ makue nwaa ni Lôg Ngônd. Ndôg Tjok ba bi yap lom pubi ni man Lôg Ngônd ni man Lôg Baék.

Ndôg Tjok i yé bipes bi baa : mapubi ni so. Bipes bi gwo bi baa bi gwé 15 minkoñ. I pes mapubi, di gwé minkoñ mi na : Ngog Basông, Ngog Mapubi, Ngog Mapubi Nkôô ni Simékélé. I pes i so di gwé minkoñ jôm ni wada : Beñel, Limug li Hôk, Lipombe, Lisai, Makômôl, Mamkélé, Manjak, Minlongo (sipuye), Minloo, Ngibasal 1 ni Ngibasal 2.

         Tééda le, hikii nkoñ u gwé u wéé ñañ. Mbilla Nkuu nyandôm wéé Isaaga Kam man Ndôg Béa a sébél nye le man Banjee a nol bo bilém, ni laana bôdaa bap. Mbilla Nkuu a nol i man Banjee nunu. Ndôg Béa ba ti nye ngond Ndôg Pôl i ndap Lôg Ngé ni lilañ li mbog. Jon ndôg Tjok ba gwé mbog mabui ni mbog nkoda ntoñ.

                                     Yaônde, 12 libui li ñyéé 2012

Nkam Pondi Pondi

http: //antoinepondipondi.blogspot.com