NGOG LITUBA

NGOG LITUBA

 

Bôt ba ntat Ngog Lituba ba yé i canton Bati. Kélén kilôméda i 6, Mbuge  kiloméda i 5, Nyambat méda i 2 ni ndôbékim kiloméda 11. Gwét bi 1914 i pam i nwi 1918 bi bi luhul Kélén, Mbuge ni Ndôbékim. Ngog Lituba i nsôñ bon ba Ngog Lituba. Jon  hikii nwi ba nkena kôp, kembee, minkônô ni môô ma nkoñ inyuu i sul basôgôl.

 

Jaman i nwi 1914 ba gwés le ba yi kii i yé i Ngog Lituba. Bipada bi Pulasi bo ibale ni nti bé bés ngui i Ngog Lituba ni nke i mok i Ngambe. Bibada bi bi yoñ hikuu ba kena i Rôma.

 

Kii i bi bôña i Ngog Lituba i nwi 1914 i pôla bambombog ni base ? kii di nsômbôl i Ngog Lituba? Kii Ngog Lituba i mbôñôl bés ? I mbôdôl Égiptô mbog yon i bé  kena litén. Hilôlômbi nyen a bi ti yi, pék ni ngui le litén li mee li tjé bañ (mbog, um, ngé, njék, njañngumba i ke bisu). Man Nyambat Hilôlômbi a nti nye ngui ni yi i tat Ngog Ltuba. Jaman, Pulasi ni bipada ba ngwés yilis man mee wañ.

 

Ngog lituba a yé pék ni yi i mut . Hilôlômbi nyen a mboñ  Ngog Lituba ni banga yé. Inyuu man Bati Ngog Lituba i bi kwél ha i homa nu. Di nyén  i Ngog Lituba 300 i nwi. I mut a nsemel a mbol i Ngog Lituba. I yom u ntehe bé yon i ntat we. Bôt ba kôba ba yé i Ngog Lituba. Nôgôl isoñ bo nyuñ to ingéda ba nwo. Me yé njee? Me gwé kii ? Hala nyen a yé mbog.

 

Pada yada man Pulasi a ba i ntôñ i lôgbikôi a nai le a njôp i Ngog Lituba. Hala a béé i nwi 1940. Bôt ba ti nye maéba le a boñ bañ i jam li inyuule wee a nke i soñ i basôgôl bés. Hala a yé kila. Pada nye a nyan makañ ni mam ma satan. Wee kel yada a bi jôp i Ngog Lituba ni nye a tisba bihés bi nwoga wada. I mbus i jam lini pada a beha kon. A bana ngaa nyo ndi i bé kôyôp bé. A nhénd le hyuu. Hikii mut a bé le a tehe nye i lap bisai lihala . Ndék ngéda i mbus a wo ikété ngandag njôhge, a nhuñbege le minhindô nwominsôna mi nidba. I kel majôna mé bishop Le Mailloux man Pulasi a bag i nlélém litén li pada  (Breton) nyen a ba kena majôna i kodol soñ. Limut li bé i yokel nu . Ba jôp i kôdol soñ, ba tôbôk tjémbi di David . Hanyen nkeya  nyôi i ba mu i mbôm mbasa, i nyodi i ke i kôba munu i ngii nkuu u mim. Bôt bobasôna ba ke i ngwé, bishop mut bisu, ba yék nkuu u mim isi , ba tjôô wo. Nkeya  nyôi i bi nkéñ lijubul li kodol soñ yom i nlel ngéñ i baa i mbus mbôm nop a kohi, a nno i pam maye ma kel i bé noñ ha . Hanyen bilôs bi bôt bi kee i jô mim u pada. ( Hebga Meinrad in sorcellerie inades editions, Abidjan).

 

Ngog Mapubi, 03 maye sép 2017

Nkam Pondi Pondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com