HIÔDÔT

HIÔDÔT

 Hala a yé ngim yom i yé i ngii i i mbay ni mapubi ndi i nennge kikii ngim liton i mbay i mis ma mut i téé bilôñ tole ni ngim bikei. Tjôdôt di nti mapubi.

Inyuu i yi bay i hiôdôt, u nlama yi libim li mapubi a mpémés ni liké li yé ipôla yoñ ni i hiôdôt i. Hiôdôt hi ngwé ingéda ngandag manjiñ ma hôk (ngandag mbot malép téntén) ma mbôdôl kwo ni  bomede  ni njel ngusi. Libogdaga lini li mboñ le dibot di manjiñ ma hôk di mbéna tôôma ni mbôm ngwéé, hala a mboñ le njiñ i hôk i nlék. I sôk, mbot malép a nlék  ngandag inya, i yé le dibot tjéé ingéda da tôôma bo ni bo, da him habé haa ndi ba gwañna inyuu i yila njiñ hôk ba nsébél le hélium. I lék i mpam munu i nson unu hon i mboñ le hiôdôt hi mbay.

I lék i i mpôna lilôs li yom i i gwé mbot malép. I kôndba lék ini i nkônde linyunge li njiñ hôk le i kwo bañ ni njel ngusi. Hanyen njiñ i hôk i waa libogdaga. Jon ingéda hiôdôt ha bana ngandag manjiñ ma hôk bi bôdne, ha hoo ligis mo inyuule ingéda hiôdôt hi  keñep ngandag, ha gwés nog lék inyuu i boñ le hi kwo bañ ni njel ngusi. Ingéda hiôdôt hi nlék hala a mboñ ho le hi ligis manjiñ ma hôk. Ingéda hiôdôt hi nligis manjiñ momasôna ma hôk, hi mbôdôl sune ndi hi kahal siip. Yom di nyi, yo ini le, jop tole hiañngaa li yé soso hiôdôt. Tjôdôt di nyiinga. Tjôdôt di nke liké. Inyuu i tehe liké jap, u nlama bana biléman bi ntehe haa.

Bôt ba nhoñôl le tjôdôt di nla kena niñ i mut. Jon u nog le: hikii mut a gwé i héé hiôdôt. Môi ma tjôdôt:

Likek li njok

Kipis pand hôdôt

Kisenge kéga

Mbénd i hônd

Bon ba nyuu

Me sôli metama

Jas li ngan

Nwa sôñ i ke ni bisu

Jon u tééda le, tjôdôt di ngwé, di niñ, di nwo.     

Njiñ hôk: gaz

Mbot malép:Hydrogène

Ibot:atome

Yaônde, 18 hilônde 2000 Nkam Pondi Pondi http://antoinepondipondi.blogspot.com

Dibot: atomes

Ngusi:gravitation