lundi 2 mars 2020

I SÔMBÔL LIPÉMBA



I  SÔMBÔL LIPÉMBA


            Di nla kobol i buk ini le sômbôl ni kal le hala a yé i yéñ tole i bana njômbi i bana ngim yom tole ngim jam tole i gwel ngim jam tole ngim yom.
            Di nla kobol i buk ini le lipémba ni kal le hala a yé ngui i njéle ini ngui i pe . Jon u nok le: pôndôl i yôñlag i janda. U nogok ki le: a pémlag i bobot ndi a koogaga.

            A man mee, a ngond mee ni nlama bana minkuu mi bitidii inyuu i boñ le i bon ba mee ni bingond bi mee bi yé ni nkoñ hisi ba laa tehe bitidii bi bi mpot hop u mee, bitidii bi ñañal mbog mee, mam ma loñ mee i ke bisu. Hala a mboñ le i man mee tole i ngond mee  i tabé i loñ mee, a nhôya bé hop u mee to i mam ma ntagbe i loñ i mee ni i mam ma  mbôña i loñ i mee tigale ni ba kikii bitii bi baa bi lal biti bi baa, bi yi bé be kel. Jon u yi le biyihne bi yé tik jam. U nlama yéñ le u ba ngwélés i loñ yoñ.

            I ngéda u nyi mam ma loñ yoñ, bôt ba nti we lipém. Jon u nok le: masôôbe u béé i ti yoñ. U yéñ bañ le mut a gwés we. Banga jam i yé le mut a ti we lipém inyuule u mbégés mbog yoñ, base yoñ, hop woñ i ke bisu. Jon u nok le: njok   i  keneg,  i  yégék  matin. Ibale u nyi bé ngim jam tole ngim yom, u kee u tehe i mut a nyi i mam mana le a ntoñle we mo i hop u mee. Jon u nok le: man kaa a noga hee, wee a mbada. U nogok ki le:  yi i ngi kônde i ntek bé mal.
Di nyi le Bakana  ba Mbenge ni Bakana  ba base i baôm mbom isi ba bi nuñul basôgôlsôgôl bés  kikii minkol. I jam lini li bi nom mbôgôl  i tan i nwi.  U yoñ makidig le  wa  ba habé nkol u Bakana ni i njel  ini le  u bana lipémba, hala wee u loo Bakana ba Mbenge ni Bakana  ba yé i base i baôm mbom isi ni  likot joñ  li masangô. U nlama yi le mut bisu i nkoñ biték a béé Nhindô, hala a yé mbôgôl i na dikôô  di nwi. U hôya bañ i jam li  Bakana  bana ndi  u yi le  basôgôlsôgôl boñ bon ba  béé Égiptô kwañ, bon ba yé  loñ  i bisu i yi le Hilôlômbi a yé wada, bon ba yé  loñ i bisu i bot matila, bon ba  yé loñ i bisu  i yi mbog, hala wee minsongi, liyi  tjôdôt, liôt minsongi  mi ngéda, i bot nkalngéda, i bot mangand, i yi matibla i ke bisu. Jon u nok le: mbog  i yé  lép i ntep bilos. Jon mbôgôl i tan i nwi i kété mbôgôl i na dikôô di nwi hala  a yé himamana jam noñnaga ni ngéda i niñ i mut. Matila basôgôlsôgôl ba  bi yigle bés ma yé manyii. Di nlama tém mu. Jon u nok le: tém témék, hulul hi huulag.

 U nogok ki le: mbog i nyibil bilap. Jon u nok ki le ta a kal me le. Hala wee ibale u nke bé i kand mbôl ni isoñ, u mbol nleñ  i nyôl ni pahge. U nogok ki le : maange a nke bé likand mbôl ni isañ a nhañ bé le a yiga  bol mbay ni pahge. Hala wee u nlama bé waa yigil ni i yi bilôg bisoñ. Minhindô mi ñôô bisélél i len ini.

            Ibale bo u gwé bé njômbi ni ômsiñ wa ke bé ni bisu. Wa pa bé ño inyuule u gwé bé yi to pék. Jon u nlama bana makénd ni i mam u ngwel. U nla ndigi boñ i jam li, i ngéda u nyoñ ndémbél ni i bôt ba pôna we. Hala wee bon bés ba nlama tehe bitidii bi mintôô nwés mi bôt, bitidii bi banga yés i bôt, bitidii bi mambog més, mapôô més, malép més, lingwañ li hisi hés ni i gwom bi yé mu, kikii bo mpuma, gôl, bup, kalasin, mamuna i ke bisu. Bon bés ba nlama tehe bitidii bi ñunda mapan més, binuga gwés i ke bisu. I ngéda u gwé sômbôl lipémba, we nyen u ñôt mahoñol moñ lelaa wa gwélél lingwañ li hisi hoñ, kii wa boñ ni lingwañ li hisi hoñ, wa sal laa lingwañ li hisi hoñ, i mbee nseñ i loñ u  ntehe inyuu lingwañ li hisi hoñ i ke bisu. U nlama yi le : mahôla ma mbôk bé bag ni ki le malép ma njagi ma nlamb bé nsôk. Ndi a man mee, a ngond mee u ñee kii ni bilôg bisoñ ? Nseñ woñ u yéne hee ni bilôg bisoñ ? U nsañ kii ni bilôg bisoñ? U nlama bé hôya le bôt ba kôba ba  bi bot i yom ini le yum. Jon u nok le : diuuna di yé di kotba di puuwe ndi di sés njok.  U nla bé bana tohi wetama. I gwom di nla bé bañ, di nyoñ bakén ba bôt le ba bañ gwo i loñ  yés inyuu i boñ le bon bés ba nigil i bañ i gwom bi. Ni mbok laa mam ma nan? Ni nyônôs likak li nan inyuu i jam ni nneebe? Jon u nok le : a légék u jek, a hol u je kuunjañ. U  yi ni le : nkekeba a nkep bé nyuu yé. Jon niñ i ñane bés le di sal ntôñ. Inyuu hala nyen u nok le : woo wada u nkañ bé jomb. Jon di mlama ôô biséléél gwés, di nlama bañ bee gwés, maog més, di nlama sal bijek gwés ndi di nuñul bisélél gwés, maog més, bee gwés, bijek gwés ni biloñ bi nkoñ hisi. Di nlama yéñ i bana môô ma njap, môô ma mbôndô, môô ma bipiya, môô ma kaga, môô ma lañ i ke bisu inyuu i bot minson ni i nuñul i môô mana ni nkoñ hisi. Di nlama bot minloñ mi nyunga inyuu i boñ le bon ba mee ba sombok nkus, ba nuñlak ki nkus. Hilôlômbi a bi ti bés gwom bi yé nseñ inyuu niñ yés. Di ôbôs bañ i gwom bi. Di waa bégés ni gwés gwom bi nlôl bakén ba biloñ. Jon u nok le: mpot bindéé a gwé bé lipém i nloñ yé. U nogog ki le: lingwo li mbai yada li nnepna bé.  

            I mam mana  mon ma mboñ  bés le di gwé bé mahoñol ma lipémba. Di yé ngandag i ngim  homa, i ngim tison, i ngim homa nson, i ngim nlôñ, i ngim ntôñ, bôt ba yé ndék ba ñane bés.  Di yé ndék  i ngim homa, i ngim tison, i ngim ntôñ, i ngim nlôñ, i ngim homa nson, i bôt ba nloo bés nsongi ba ñane bés. Ndigi inyuule di gwé bé sômbôl lipémba. I bôt ba nloo bé bés nsongi i bôt ba nlôôs bés mahoñol map inyuu i boñ le di nneebe ane yap, di niñ isi ane yap, le di bana bañ mahoñol to ngôñ i pa ño, yom di tehe ndigi nseñ wap. Hala a yé gwét bi mahoñol. Jon u nok le: jam u nwél, u nyôs nyuu. Inyuu i bana lipémba u nlama nigil i bôt ba nkéñ we le u bana lipémba. Jon u nok le: Puunjé Bingan nye me tjél nsohi ma niñil i kii ?   U nogok ki le: ngwégwét man lôg Basangén a ba ke i jo gwét biloñ, a yi bé gwo ndi a yik makanda. I nwaa u bana lipémba u yi  le loñ ititigi i jôlag gwét likenge. Hala a hôla loñ mee i semba manoodana ma mam inyuule loñ mee i nyi bahoma bakén ba biloñ ba gwééne bé ngui.

Yaônde, 10 matjél 2020
Nkam PONDI PONDI
http://antoinepondipondi.blogspot.com



Aucun commentaire: