Hala a yé ngim likot masangô i nneebe bôt ba yé bet lihat li bañ hala wee bôt ba gwé bigwelmoo, bikei bi nson, lingwañ li hisi ni i gwom bi nla niñis mut.
Di niñ len i ane i lingwañ li wim ni i njel ini le ngandag bôt i nla bé niñ ibale ba nkôs bé nsaa i nlôl bo ni i bôt ba gwé lihat.
Lébla i nuñul ngui yé i nson yak tik lihat inyu niñ. Ngui i nson i yé nkus kikii bombo. Ba ñôt ngui i nson ni kilok ndi ba hegeg bombo i kilô. Jon nsaa i nkiha ni libim li ngéda ba ngwélél ngui i nson. Ndamba nkus i gwé nsongi i nson wosôna. Pes nson i yé nsaag mu ikété i nkus ni ini pes i nson i tabé nsaabaga.
Lébla i tabé nkol i ngim mut to nkol i biték, ndi i nwet a ñane mangeñ méé ma nson inyule a nsomb mo nyen a gwé niñ yé i hikii kel. Ngui i nson i gwé pand ibaa, pand bisu ngui yomede, pand i yôhne ibaa ñañ tole liniñig.
Kii i yé tik lihat? Tik lihat i gwé bigwel moo, bikei bi nson ni i gwom ba ngwélél inyu i bañ bigwel moo bi yondo, bikei bi nson bi mondo ni i gwom bi mondo ba ngwélél. Bi pand bini bi yé libot nson, matam ma nson ni lihat li nson.
Lihat li nson lini li nhôla i bana nkus i yé tik lihat. Tik lihat i nla ndigi ba i ngéda ngim bôt i gwé ndigi ngui yap i nson. Ingéda tik lihat i nhol, nson bi lébla u nkeñeb, nsongi bi lébla u mbôl, semkwep: tik lihat i njéle ngandag bôt. Ingéda tik lihat i nhol ngandag hala a mboñ le yak nseñ u nhol ngandag. Nseñ i nla ndigi hol ngandag ibale bo ngui nsaa u nson i u nsôs ngandag kikii yak nseñ i nhol. I hôk i yé i pôla tik nhat mut ni lébla i kônde keñeb. Ngim mbén i nkal bé bititigi bi nseñ ndi mbén i nkal i nsaa bititigi ba nlama saa lébla.
Mahol ma bitik bi mihat ma nkônde pémsan ipôla bitik bi minhat mi bôt. Nseñ u bitik bi mihat i yé le ngandag bilébla bi nyéñ i sal ndi tik nhat mut a nlama nuñul nkus longe ndamba i lel tik nhat numpe ibabé nye le a sot. I jam lini li nla ndigi bôña ibale bo ndi a nkap nson i bilébla ni i njel ini le bikei bi mbôdôl sal nson i bilébla.
I pémsan ini ipôla bitik bi minhat mi bôt i ntinde bo i kônde kap i nson bilébla ni bikei i lel balal ba ndamba. Mahat ma bañ ma gwé ngui ndi ma nhee ngandag moni. Ma nhôla tik nhat mut le a nuñul nkus wéé longe ndamba ndi hala a nhige nye le a nuñul ngandag nkus i ngandag bibôm.
I bôm ini i ngwés bé le yom yokiyo i kéñ nyunga nkus makas ma hisi momasôna kikii ligwé li mbog, mbén, bikila, mahoñol ma bôt, hémle i bôt i ke ni bisu. Jon nkus wotama won i gwé nseñ kikii moni. Inyu hala nyen u nog le, i mange a bééga hikamba hi nyik, nyen ngwo i noñ. U nog ki le, mut moni a net nkaa nlama.
Mbagda i yé le, b’a yom yosôna i nla yila nkus ? B’a mut binam nyemede a sôk bé yila nkus inyu lingwañ li wim? Ingéda mut a nkon, a nkôhna bé mahôla inyu matibla méé i pes i bilôg bi nyañ. Ndi a yé a wo, moni mi nene inyu majôna méé(nkuu mim, matôa ma mim, bijek, maog i ke ni bisu). Lingwañ li wim li mboñ bôt le ba nogna bañ ngôô. Li nlona wim. Mut a nsébél habé maisañ i je. Hikii mut a nhoñol ndigi nyemede i mbombom yéé, nwa tole baa ni bon. Mut a gwé ndigi mahee inyu lingwañ li wim ibale bo ndi a gwé lihat.
Lihat li bañ : moyen de production Lihat li nson : travail accumulé
Tik lihat : capital Libot nson : création du travail
Tik nhat mut : capitaliste Matam ma nson : produits du travail
Yaônde, 16 mpuye 2005
Nkam Pondi Pondi
http://antoinepondipondi.blogspot.com
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire