LIGWĖLĖL NGĖDA
Di nla kobol i bug ini le ngéda ni kal le hala a yé ngim nlélém mbog ii mal bé, i ňunda bés kikii mam ma ntagbe, kikii nom i yé, kikii nom i yom i yé i ke ni bisu.
Ingéda u nyi gwélél ngéda, i nhôla we linyônôs mam. Jon u nog le ngéda i yé mono inyule ibale bo ndi u nyi bé nihbe ngéda , ngéda i ntémb bé ni mbus .Jon a légék u jek ,a hol u je kuunjaň.
Nyi tibil gwélél ngéda li ngwal libog mam liyi kap mam ni liyi yônôs nson .Ingéda u nyi bog mam moň, u ntehe nseň i niň. Hala a nla ndigi boňa ingéda u nyi hek pék. Hanyen w aga yi ki kap mam ma niň ni liyi yônôs nson. Ingéda u nyi ôt minsongi mi ngéda hala a mboň le u nyi ôô bisélél gwoň kiki ibo matôa, nkwade, môngô, tômblô,keilibog i ké ni bisu.
I mam ma nhôbôs we ngéda mon ma yé puhe jam kikii lileege bakén,lipot i nkôô I nsinga bés bomede, libep kap nson, libugus mam bisu, ngi manôgla ni i bôt we ni bo ni nlama sal,liguuna mam, lisambla i boň jam u nla bé, nop, kon i ke ni bisu.
Manjel i tibil gwélél ngéda mon ma é libog nson, liyi kap ngéda (kalénda, kilok), litjilil wemede yubda, liyônôs ngéda yoň ni ngéda bôt bape, libégés ngeň i ke ni bisu inyule hikii jam li gwé ngéda.I mut a mbégés ngeň a nhol nlélém ni i loň i mbégés ngeň.Libag li ngéda li yé lelaa ? B’a ngéda ya bana ngim lisuk ? B’a we u nyi gwélél ngéda ?
Masoda ni nu a nkil i kokok .

Yaônde ,26 mpuye 2008
Nkam Pondi Pondi






MBABLA NYUU
Hala a yé libag li kon lili nyiba ni nyuu i nlék.Ingéda mut a gwé mblabla nyuu, moo ma nla lék nye, mis ma nkôyôp nye, nyu i nsehla nye i ke ni bisu.Inyu mange, a mbiibe, nyuu i nsehla nye, tôl i mpél nye i ke ni bisu.
Mbabla nyuu i nla ba ni ngui.Mbabla nyuu ipe i nla lôl ni himamana poga i niň i nsoň (virus) ingéda ngim dikala di nyo we kikii ihéga fièvre jaune.Binuga bi nla bana mbabla nyuu i nlôl bo minla kikii bo hosi, ngwo,singi,sô i ke ni bisu.Mbabla nyuu inla nyodi i tel yé le a nyila lihep li kon.
U nla samba i kon ini le mbabla nyuu ingéda u niň ikété mapubi ni ingéda u nke yak mut matibla, kéé ihogi ba nkep we.
Jon ingéda mbabla nyuu i gwé we, u nlama hoo ke i ndap matibla le mut matiblaa bénge we, a yis we i kon i ntééga we ni i bee a nla tiina we le u mbôôp.
Yaônde, 23 matôp 2008
Nkam Pondi Pondi



YEGES
Hala a yé libag li ngandag dipoga di niň di gwé ngui, di nla nimbla. Gwon bi nhô, bi tadag nkogo bihés ingéda man a ngi yii litjee i nwaa a mban bihés.
Yak naňak mut u ňada yeges bilai bi maôô, i jôl ni lisuk li bihés.
Nkogo bihés bi ngim tjobi i yé ni yeges kikii bo requin i ke ni bisu
Yaônde, 28 matôp 2008
Nkam Pondi Pondi











TATABA
Hala a yé homa hisi a yé isi, a gwé malép ma tégi ni ngim bie kiki ibo makai, bo njaň i ke ni bisu. Ngim tataba i gwé liboo.
Mut a nla mélés tataba inyu i sal wom bijek téntén bikai kikii bo baam, pôôga, bikoye ,likai li nkana, njangô,hikok, mintja, baombe, mandowa,i siň,bikukunja, tômatô, malaň i ke ni bisu.
Mut anla gwélél makai kikii nkoň le malep ma nlôô mu inyu i kôp mo bijek a nsal tole a mbel i wom wé

Yaônde, 27 matôp 2008
Nkam Pondi Pondi











B’A LIMOM NWEE LI YÉ NSEÑ INYU HÉMLE ?

Yom di ntehe i len ini yon i yé le di niň ikété liyôkbe (masak,mintug,ngandag minyiinga i pand yosôna i ke ni bisu).
Di nla kobol i bug ini le hémle le ngim yom tole ngim ňaň bi yé mbale, bi yé ntiig le njel i pénda i yom i ,to i ňaň u,i tabé. Di nla ki kobol le hémle i yé lineebe le u mbat bé mbadga yokiyo. Limom nwee li tabé le u mboň bé jam jokijo. Li tabé le u modop ndi u nla tôp tjémbi ni masak ndi ha liyagya bé.
Limom nwee li nhôla mut i helba yak mut numpe ni yak Hilôlômbi. Ingéda u mom nwee, u nyéň nsaň ikété yoň ni nsaň i Hilôlômbi. Ingéda u mom nwee, u ntibil bog mahoňol moň, u ntibil soohe Hilôlômbi inyule mut a nkôs karis ni Nwet wé. Limom nwee li nla kôhna woňi le u nhoňol mandutu moň ndi linômôl i nwee li nhôla we le Nhek woň nyen a nkena niň yoň, le u yi le mut numpe bot yé ňem i yé le Hilôlômbi a pôdôs nye ni nye a bana nsaň. Limom nwee li mbat ngim yigil le mut a ntjél liyôkbe li niň li hikii kel. Ingéda u mom nwee, u nog Hilôlômbi ni we u nyi nseň i niň ni i mam u nlama boň inyu niň yoň (maliga moň, maliga ma Hilôlômbi), u nyémbél pénda yoň i ke ni bisu.
Yom u nlama tééda yon i yé le, limom nwee li yé banga liwanda li mut inyule ngim ngéda i yé le mut a nlama mom nwee inyu i yi too a gwé banga hémle.Limom nwee li nhôla we i bana banga hémle .Hémle yoň i nene ni bibôňôl gwoň. Yigil i ňunda we too u gwé hémle.

Yaônde, 08 hilônde 2008 Nkam Pondi Pondi

NOMBA

Hala a yé ngim yimbne minsongi. Minsongi mi ňunda liyodne, njel, njaň ni makidig . Mbôk i yé nlélém bug kikii nomba. Mbuu iyé bug ingéda u njôp minsongi. Kikii ihéga 999, hala wee nomba 9 ngélé iaa.
Nomba i nti ki ngim yom maôňg. Bitan a yé nomba munlôm, bina a yé nomba muda. Ngobol i yé le munlôm a yé bisu, jon ba nti nye nomba tan, muda nomba na.
Ingéda mange a mpam le yaa yé i yé len, hala wee dilo di tan inyu man mulôm, dilo di na inyu muda, ba nyoň malép ma ba bé nughana nye,nye nkéňéé man.Ba nkôp i ngii nyôl . Malép ma kôp nye ni nyuu. Sôble yé i. Ha nyen i bôt ba bé ha ba nyi i jôi ba nti man.
Majôna ma ntôô mut ma bé tagbe dilo di baa tole dilo di aa le a nwo. Inyu nsola mut to mange, majôna ma bé i nlélém kel a nwo. Ingéda ba njô munlôm, liso moo li ntagbe dilo ditan.Inyu muda liso moo li yé dilo di na. Ba aň bé kel majôna.
Bôt ba kôba ba nyis bés le Hilôlômbi a nyina ki ni i môi mana le:Batuupék, Kimaltjai,Bayemlikok ni Njombongo. Ibale bo ndi u nyoň Hilôlômbi ni bana ba na, u gwé nomba tan. Ibale u nyék Hilôlômbi ndi u yoň bana bape, u gwé nomba na. Jon NHEG a yé nomba tan, a bag ki nomba na.
Ibale bo ba ňôm we nsohi inyu ngim jam libe ndi ba yek njék, u tagbe dilo bôô, wee u mpôp. Ba nke i Ngambi i kal nye le a sop i njék i tigale i helba, i kahal tjé bum. Inyu hala nyen u nog le, bôô i hi lelek bé likaň.
Ibale ntôô mut u nwo, ba naňa ndumb yé ibôdôl dilo bôô i mbus majôna mé. Ndumb i yé likôp nsaň ni libog mam ndap mut a nyégle i ňo i isaň.
Jon u tééda le: pok tole yada = hikoba bitôdô; ibaa = nlop nkana; aa = méé ma nkom; na = kop hisoo; tan = ngwénd mamuma; samal = hikoda nkôt nyoo; saambog = bayôdôô; juem = libak li minkôô; bôô = lingôdô; jôm = hikoba ni litjee li kôp; yanga = litjee li kôp.
Mut a nla ha nomba mapep ma kaat, mangôdô ma lilok. Ngim nwin i nla ba ni nomba le ndigi i mut a nyi i nomba i, nyen a nla aň i nwin u.
Nomba ini le yanga (0) ni yada (1) gwon bi nhôla mut i gwélél kei i ôt minsongi ni keilibog.
Mut a nla bana kon le a nyi bé yimbe binomba to ôt minsongi inyule a ntehe binomba wee ngoňle biôdôg bi bitidii.
U nkônde bana yi ni pék ingéda u nyi gwélél binomba.

Yaônde, 15 hilônde 2008 Nkam Pondi Pondi