LILOK

 

Ingéda makôô ma mut  ma nke ni bisu, ma témbék ni mbus tole  makôô méé ma nke i pañ inyuu ngim  likôdôk tole inyuu ngim litôbôg li hiémbi mut a nnog, nyenbankal le, i mut nunu a nsak ngim lilok. 

 

Ingéda  u nyingisnyuuyoñ i nya i yélé, u ntiimbaboñ i nlélém jam li ngandagngélé, nyenbankal le u nsak ngim lilok tole u sak ngim hiémbi. Mut a nla sak ngim lilok nyetama tole mut a nlasakngimlilok ni bôtbape.

Lilok li gwééngimngobol. Likok li nlañundalibag li mut. Jon u nog le, hikii man Bakôni i jééliségél li mbe. Unogogki le, mut annigle bé kôôob. Mu injelinyeningédamut a gwésgwelijéé jam nyenbankalnyele :masôôbe, ubééiyoñi ti.

Ibalebondi u tééihomalilok li nségandi u nihbembamba, wee wanihbendiginkôkôba. Lilok li bé bat kingimmban. Jon u nog le, mingéé mi lôhanangom, ndikelipala ye.

Bôôlômbabésak: lihôngôtolehôngô, léhengéé, bisime (bisime bi béle :mut a nkopbisime, a mbanaibéébôt. Ibalebontôômutinwo, hanyenbisime bi nlo, bi nsak, bi mboñbinjénjé). Bôdaa to boongebambéngebéé.Bôdaababésak :koo (bantôp, basagakyo), minkeñ, ndingnibikutsi. Iluñmangandaiyéyommintukkikiingondmaumnimbañ.

I mbusgwét bi 1914, hanyenmalokmape ma bi lo kikiilibôlôbôtoleiyaô (bôdaa bon ba bi lonalilok li), sekele (a bi bôdneminsiôn, lilok li, li bi lôlBasoo, li béndugililok li munlôm), ngôla (lilok li bingonda), bekele, ifon (i bi lôlBasoo) manjañ (bôôlômbankôt, bôdaabasagagnibôôlôm), isikô, ijingô(lilok li matibla li, banjekôpnikembee),mbaye, tune, dikuu, malonge, bajamba (lilokingédalikwee), dikos, minségék, malandé, makune, kitima,  nkuk,mahunge(likok li bôdaa), ndongo (lilok li bôdaa), nguda (lilok li bôdaa).

Bambombogbabébagwééngimlilok, libabésébél le lihôngô. Lihôngô li békililok li bangamut. Mbomboginwaaansakhôngô, man ngondnyen a mbôdôlsak. Iman ngondnunu a béé man munlômisañ a bétéélibai li loñ le, loñiyi le ngondyéé yon ingwélélnyei man munlômnunu, nyañi man nununyengikelibii.

Ingédaloñinsayapi man munlômnunu, nyen u nnog le man ngond a yé man iñeminkoñ, u nogogki le, man ngond a yésômbsômbngwélés. Mu injelinyen, bakokowabotama bon babésakkoo.

Yaônde, 02 matjel 1999

NkamPondiPondi

http://antoinepondipondi.blogspot.com